Konto mieszkaniowe – co trzeba o nim wiedzieć?

14 kwietnia 2023 r. Sejm uchwalił ustawę o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe, która określa zasady gromadzenia środków na cele mieszkaniowe na przeznaczonym do tego Koncie Mieszkaniowym oraz Lokacie Mieszkaniowej. Ustawa ta, wbrew swojej nazwie, nie ogranicza się tylko do oszczędzania na mieszkanie. Znajdują się w niej też zapisy dotyczące zasad, na jakich będzie udzielany Bezpieczny Kredyt 2%. W tym artykule przyjrzymy się Kontu Mieszkaniowemu i Lokacie Mieszkaniowej.

Konto mieszkaniowe – kto będzie mógł z niego skorzystać?

Zgodnie z zapisami ustawy Konto mieszkaniowe będzie mogła otworzyć osoba:

• która nie ma i nie miała prawa własności do mieszkania lub domu jednorodzinnego,
• której nie przysługuje ani nie przysługiwało spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego,
• dla której nie jest ani nie było prowadzone inne konto ani inna lokata, chyba że ich prowadzenie zakończono, przed ukończeniem przez tę osobę 18 lat i nie została wypłacona premia mieszkaniowa,
• która ukończyła 13 lat i w dniu zawarcia umowy prowadzenia konta nie ukończyła 45 lat.

Konto mieszkaniowe może jednak otworzyć także osoba, która posiadała  lub posiada prawo własności albo przysługuje jej spółdzielcze prawo do nie więcej niż do jednego mieszkania albo domu jednorodzinnego, którego powierzchnia użytkowa nie przekracza:

• 50 m² w przypadku zamieszkiwania z dwojgiem dzieci,
• 75 m² w przypadku zamieszkiwania z trojgiem dzieci,
• 90 m² w przypadku zamieszkiwania z czworgiem dzieci.

Gdy rodzina liczy co najmniej pięcioro dzieci powierzchnia użytkowa nie jest ograniczona.

Plan oszczędnościowy na mieszkanie będzie także dostępny dla osób, które:

• już w czasie oszczędzania na Koncie Mieszkaniowym odziedziczyły mieszkanie lub dom jednorodzinny
• lub przed rozpoczęciem oszczędzania odziedziczyły nie więcej niż połowę udziału w mieszkaniu albo domu jednorodzinnym
• lub posiadają dom czy mieszkanie, które zostało wyłączone z użytkowania w związku z katastrofą budowlaną lub na skutek działania żywiołów co najmniej 12 miesięcy przed rozpoczęciem oszczędzania.

Konto mieszkaniowe – warunki

Na Konto mieszkaniowe będzie można wpłacać miesięcznie od 500 do 2 tys. zł. Oznacza to, że roczny limit wpłat wynosi od 6 do 24 tys. zł. Maksymalny okres oszczędzania to 10 lat. W każdym roku dopuszczalne są jednomiesięczne „wakacje”, czyli możliwość niedokonania jednej wpłaty.

Środki gromadzone na Koncie Mieszkaniowym będą oprocentowane według zmiennej stopy procentowej. Wysokość oprocentowania nie będzie mogła być niższa niż 75% oprocentowania, jakie na rachunku oszczędnościowym dla nowych środków mógłby otrzymać obecny klient banku.

Co prawda konta oszczędnościowe są produktami bardzo popularnymi i można je znaleźć w każdym banku uniwersalnym. Mimo tego jednak ustawodawca przewidział także sytuację, w której bank prowadzący Konto mieszkaniowe nie oferuje rachunku oszczędnościowego. W takiej sytuacji odsetki będą obliczane na podstawie zmiennej stopy procentowej nie niższej niż 50% wskaźnika WIRON® (wartość tego wskaźnika 20 kwietnia wynosiła 5,896%. Oznacza to, że oprocentowanie minimalnie mogłoby wynosić 2,95%).

Co roku każdemu oszczędzającemu będzie przyznawana premia mieszkaniowa. Będzie ona wypłacana jednorazowo na koniec okresu oszczędzania (jak mówi ustawa „premia mieszkaniowa jest wypłacana wraz ze środkami pieniężnymi zgromadzonymi na koncie albo lokacie, w terminie 14 dni od dnia złożenia dyspozycji wypłaty tych środków wraz z premią mieszkaniową albo w terminie późniejszym, wskazanym przez oszczędzającego w tej dyspozycji”).

Wysokość premii mieszkaniowej będzie obliczana na podstawie jednego z dwóch wskaźników:

• średniorocznego wskaźnika inflacji publikowanego przez Główny Urząd Statystyczny. Premia jest wyliczana za cały rok, za każdy miesiąc osobno, od kwoty znajdującej się na koncie na koniec każdego miesiąca,
• lub średniej arytmetycznej ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego ogłoszonych przez  Główny Urząd Statystyczny dla 4 kwartałów roku prowadzenia konta, za który jest naliczana premia mieszkaniowa wobec analogicznej ceny z roku poprzedniego.

W każdym roku ma być wybierany wskaźnik korzystniejszy dla oszczędzających.

Ile może wynieść premia mieszkaniowa?

Posłużymy się przykładem podanym dla pierwszego wskaźnika przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Zgodnie z nim posiadacz konta w ciągu roku regularnie wpłacał na nie 1 tys. zł, czyli w ciągu roku odłożył 12 tys. zł. Roczna inflacja wynosi 9,6%, więc premia mieszkaniowa – 624 zł.

W drugim wariancie klient nadal wpłacał po 1 tys. zł miesięcznie i zaoszczędził kolejne 12 tys. zł (wpłacony przez niego kapitał wyniósł 24 tys. zł). Zakładając, że wysokość inflacji nie zmieni się, to premia mieszkaniowa powiększy się o 1 776 zł i wyniesie 2,4 tys. zł.

W trzecim roku, przy takich samych wpłatach i inflacji, kapitał wyniesie już 36 tys. zł, a premia mieszkaniowa wzrośnie do 5 328 zł.

Jej wskaźnik dla danego roku prowadzenia konta ogłaszany będzie przez BGK w Biuletynie Informacji Publicznej, do dnia 10 marca roku następnego.

Lokata Mieszkaniowa

Bank może przekształcić Konto mieszkaniowe w Lokatę Mieszkaniową. Może do tego dojść:

• Po 10 latach, czyli kiedy zakończy się okres prowadzenia konta. W takiej sytuacji przekształcenie nastąpi następnego dnia po dniu, w którym upłynął okres prowadzenia konta (np. jeśli okres prowadzenia konta zakończy się 31 marca, to konto zostanie przekształcone w lokatę 1 kwietnia),
• Kiedy po 3 latach oszczędzania posiadacz konta nie wpłacał na rachunek kwoty od 500 do 2 tys. zł miesięcznie. Przekształcenie nastąpi ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do naruszenia tego warunku. Okres 3 lat liczy się od 1 stycznia roku, który nastąpił po roku, w którym zawarta została umowa (np. umowa została zawarta 1 lipca 2023 r., to 3 lata oszczędzania upłyną pod koniec 2026 r.).,
• Po wypłacie części środków zgromadzonych na koncie. Wówczas do przekształcenia dojdzie ostatniego dnia miesiąca, w którym miała miejsce wypłata (np. wypłata miała miejsce 21 kwietnia, to konto zostanie przekształcone w lokatę 30 kwietnia). Nie dotyczy to sytuacji, kiedy do wypłaty dojdzie przed upływem 3 lat od założenia konta. Wtedy pozostałe środki zostaną przekazane na konto osobiste.

Oprocentowanie lokaty nie może być niższe niż 75% oprocentowania, jakie na mógłby otrzymać obecny klient banku na dwunastomiesięcznej lokacie. Kiedy bank nie oferuje takich lokat, oprocentowanie według stałej stopy procentowej nie może być niższe niż 50% obowiązującego w dniu ustalania jej wysokości wskaźnika WIRON®.

Konto mieszkaniowe – kiedy można wypłacić z niego oszczędności?

Konto mieszkaniowe można określić jako konto oszczędnościowe na mieszkanie. Oznacza to, że zgromadzone na nim środki, powiększone o odsetki i premię, można przeznaczyć na pokrycie części lub całości wydatków związanych z:

• budową domu jednorodzinnego, w tym jego wykończeniem,
• zakupem działki lub jej części w celu budowy na niej domu jednorodzinnego,
• zakupem mieszkania albo domu jednorodzinnego, w tym jego wykończeniem,
• realizacją inwestycji kooperatywy mieszkaniowej przez jej członka,
• nabyciem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w tym jego wykończeniem, lub wniesieniem wkładu budowlanego,
• wniesieniem wkładu mieszkaniowego,
• wniesieniem kwoty partycypacji,
• remontem lub przebudową lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, wyłączonego z użytkowania na podstawie decyzji organu nadzoru budowlanego.

Konto mieszkaniowe – od kiedy będzie dostępne?

Ustawa o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe czeka obecnie na podpis prezydenta. Kiedy to nastąpi, wejdzie w życie 1 lipca 2023 r. Od tego więc dnia będzie można nie tylko złożyć wniosek o Bezpieczny Kredyt 2%, ale także otworzyć konto mieszkaniowe.

Zgodnie z ustawą konta mieszkaniowe będą mogły prowadzić banki, które zawrą stosowne umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego.

Z informacji, jakie uzyskaliśmy z banków, wynika, że część z nich (np. Bank Millennium, BNP Paribas, Credit Agricole, czy ING Bank Śląski) nie podjęły jeszcze decyzji dotyczącej wdrożenia tego produktu. Bank Ochrony Środowiska i Bank Pekao S.A. poinformowały, że planują jego wdrożenie.

Możliwość oszczędzania na mieszkanie pojawiła się w Polsce w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych. Pod koniec 1995 r. w życie weszła ustawa o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz o zmianie niektórych, która wprowadziła instytucję kas mieszkaniowych. Osoby oszczędzające w nich na cele mieszkaniowe, uzyskiwały prawo nie tylko do kredytu kontraktowego, czyli kredytu mieszkaniowego, do którego udzielenia zobowiązywał się bank prowadzący kasę mieszkaniową. Miały też prawo do odliczenia od podatku wydatków poniesionych na systematyczne gromadzenie oszczędności w kasie mieszkaniowej.

W 1997 r. uchwalona została także ustawa o kasach budowlano-mieszkaniowych. Osobom w nich oszczędzającym przysługiwała roczna premia z budżetu państwa w wysokości 30% zgromadzonych w danym roku wkładów oszczędnościowych. Ustawa ta nie weszła jednak w życie.

Konto mieszkaniowe w programie Pierwsze Mieszkanie jest ciekawą propozycją i jednocześnie pierwszym od niemal 30 lat rozwiązaniem promującym regularne oszczędzanie na cele mieszkaniowe. Jakim powodzeniem będzie cieszyło się wśród Polaków? To zależy od tego, ile banków wprowadzi je do swoich ofert i jakie będzie oprocentowanie gromadzonych na nich środków. Tego wszystkiego dowiemy się już niedługo.