Cofnięcie darowizny – do ilu lat można ją odwołać i w jakich sytuacjach?

• Darowiznę można cofnąć w ciągu roku od wykrycia niewdzięczności obdarowanego.

• Odwołanie nie zależy od upływu lat od zgłoszenia darowizny, ale od momentu ujawnienia przyczyny.

• Nie można jej cofnąć, jeśli darczyńca wyraźnie przebaczył.

• Procedura cofnięcia odbywa się przez sąd – także w przypadku aktu notarialnego.

• Koszty cofnięcia zależą od wartości majątku i stopnia skomplikowania sprawy.

Cofnięcie darowizny – do ilu lat można ją odwołać?

Cofnięcie darowizny nie jest możliwe w dowolnym momencie – obowiązują konkretne terminy. Zgodnie z art. 898 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego, ale tylko w ciągu roku od momentu, gdy dowiedział się o takim zachowaniu.

To oznacza, że nie liczy się sama data darowizny, ale moment ujawnienia niewdzięczności. Może więc się zdarzyć, że ktoś cofnie darowiznę po 10, 15 czy 20 latach – ale tylko wtedy, gdy dopiero wtedy wystąpiły lub ujawniły się konkretne zachowania obdarowanego, które uzasadniają odwołanie.

📌 Przykład: Jeśli darczyńca przekazał nieruchomość córce w 2008 r., a ta w 2023 r. zerwała z nim kontakt i odmówiła pomocy w ciężkiej chorobie – termin roczny liczony jest od 2023 r., nie od 2008.

Darowizny i spadki bez podatku. Jak to zrobić?

Zobacz więcej

Czy po 15 lub 20 latach można cofnąć darowiznę?

Tak, ale tylko pod pewnymi warunkami. Przede wszystkim:

• cofnięcie darowizny nie przedawnia się z powodu upływu czasu od aktu darowizny,

• ale przedawnia się z powodu braku reakcji darczyńcy po ujawnieniu niewdzięczności,

• jeśli darczyńca wiedział o krzywdzącym zachowaniu i przez rok nie podjął działań, jego roszczenie może zostać oddalone.

W praktyce sądy najczęściej oddalają pozwy o cofnięcie darowizny, jeśli upłynęło więcej niż 12 miesięcy od momentu, w którym darczyńca miał świadomość złego traktowania.

Sprawdź koniecznie ofertę kont osobistych >>

Kiedy nie można cofnąć darowizny?

Prawo jasno wskazuje sytuacje, w których odwołanie darowizny jest niemożliwe:

• jeśli darczyńca przebaczył obdarowanemu,

• gdy darowizna została już spełniona (czyli przekazana) i nie ma podstaw do jej odwołania (np. nie doszło do niewdzięczności),

• gdy nie da się jednoznacznie udowodnić rażącego zachowania – np. przy konfliktach rodzinnych bez konkretnych dowodów.

Jak unieważnić akt notarialny darowizny?

Darowizna w formie aktu notarialnego – np. nieruchomości – również może być odwołana, ale nie anuluje się samego aktu, tylko składa pozew o odwołanie darowizny i zwrot majątku. Sąd może nakazać:

• zwrot nieruchomości,

• odszkodowanie w razie sprzedaży lub zniszczenia darowanej rzeczy,

• uznanie działania obdarowanego za niewdzięczne, co umożliwia dalsze roszczenia.

Nie jest możliwe unieważnienie aktu notarialnego „u notariusza” bez zgody obdarowanego – konieczne jest postępowanie sądowe.

Warto przeczytać: Komu należy się spadek? Ile trzeba za to zapłacić podatku? >>

Ile kosztuje cofnięcie darowizny?

Koszty mogą się różnić w zależności od rodzaju sprawy. Przykładowo:

• opłata sądowa od pozwu o odwołanie darowizny – 5% wartości przedmiotu sporu,

• koszt opinii biegłego, pełnomocnika – zależny od skomplikowania sprawy,

• możliwe dodatkowe koszty egzekucji, jeśli obdarowany nie chce oddać majątku dobrowolnie.

W prostszych przypadkach (np. nieruchomość o wartości 200 000 zł), koszt postępowania może wynieść łącznie kilka tysięcy złotych.

Darowizna od rodziców: jak uniknąć podatku?

Zobacz więcej

Cofnięcie darowizny – jak się bronić?

Jeśli jesteś obdarowanym i otrzymałaś pozew o odwołanie darowizny, możesz się bronić, udowadniając m.in., że:

• nie doszło do żadnej formy niewdzięczności,

• darczyńca miał pełną świadomość relacji i przebaczył,

• nie upłynął jeszcze rok od momentu, gdy darczyńca dowiedział się o danym zachowaniu.

W praktyce wiele spraw o cofnięcie darowizny kończy się ugodą lub odrzuceniem pozwu, zwłaszcza gdy brak jest jednoznacznych dowodów.

Zwrot darowizny rodzicom – czy to możliwe?

Darowizny między dziećmi a rodzicami budzą najwięcej emocji. W świetle prawa nie ma znaczenia, czy darczyńcą był rodzic, dziecko, dziadek czy siostra – wszystkich obowiązują te same zasady. Jeśli np. syn otrzymał mieszkanie i po latach zerwał kontakt, uniemożliwiając wizyty i pomoc – rodzice mogą wystąpić o odwołanie darowizny. Ale muszą to zrobić w ciągu roku od ujawnienia takiego zachowania.

Warto wiedzieć: Darowizna samochodu – jak ją przeprowadzić? >>

Podsumowanie

Cofnięcie darowizny jest możliwe, ale wyłącznie w ściśle określonych przypadkach – i zawsze w ograniczonym czasie. Kluczowe znaczenie ma nie data zawarcia aktu darowizny, lecz moment, w którym darczyńca dowiedział się o rażącej niewdzięczności. Jeżeli zachowanie obdarowanego rzeczywiście przekracza normy społeczne i moralne, możliwe jest dochodzenie swoich praw w sądzie – również po wielu latach od przekazania majątku.