Pracownicze Plany Kapitałowe - czy opłaca się na nich oszczędzać?

Prognoza demograficzna Głównego Urzędu Statystycznego na lata 2023 – 2060 zakłada 3 scenariusze:

• wysoki z: najwyższym współczynnikiem dzietności, najdłuższym trwaniem życia i największym saldem migracji (największa imigracja, najmniejsza emigracja),
• średni, ze średnim współczynnikiem dzietności, średnim trwaniem życia i z umiarkowanie dodatnim saldem migracji,
• niski z: najniższym współczynnikiem dzietności, najkrótszym trwaniem życia i ujemnym saldem migracji.

Jeżeli spełni się scenariusz wysoki, to w 2060 r. liczba ludności Polski wyniesie 34,8 mln. W przypadku scenariusza średniego Polaków będzie 30,9 mln, a jeżeli dojdzie do najgorszego, czyli spełni się scenariusz niski, to liczba ludności Polski w roku 2060 skurczy się do 26,7 mln.

GUS prognozuje ponadto, że w roku 2060 w Polsce będzie, w zależności od scenariusza, 16,55 mln, 15,10 mln lub 13,31 mln osób w wieku produkcyjnym (w 2022 r. ich liczba wynosiła 22,17 mln).

Scenariusze zakładają też, że do 2060 r. zwiększy się liczba osób 65 lat i więcej. I tak dla scenariusza:

• wysokiego wyniesie ona 11,09 mln (czyli 31,87%),
• średniego wyniesie ona 10,07 mln (czyli 32,59%),
• niskiego wyniesie ona 8,98 mln (czyli 33,63%).

Jak pewnie wiesz, system emerytalny w Polsce jest oparty na zastępowalności pokoleń. Polega on na tym, że na świadczenia dla emerytów składają się obecni pracujący. Aktualnie w Polsce rodzi się coraz mniej dzieci. Według danych GUS, w 2022 r. współczynnik dzietności, czyli liczba dzieci, które urodzi kobieta przez cały swój okres reprodukcyjny, wyniósł 1,26 dziecka. Zastępowalność pokoleń zapewnia dopiero poziom 2,1 dziecka na parę, czyli tylko to doprowadzi do tego, że pracujących może być więcej niż emerytów.

Jednak scenariusze GUS zakładają, w najlepszym przypadku, wzrost dzietności do poziomu 1,79 (w scenariuszu średnim ma ona wynieść 1,49, a w najbardziej pesymistycznym 1,19). Oznacza to, że o swoją emeryturę musisz zadbać sam. Mogą Ci w tym pomóc Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), na które składasz się Ty, Twój pracodawca i w niewielkiej mierze państwo.

Program powstał po to, aby zmotywować Cię i innych pracowników do oszczędzania na emeryturę. Ma to sens, bo jak wynika z badania, przeprowadzonego na zlecenie ING Banku Śląskiego, tylko 39% Polaków oszczędza na emeryturę.

Daniel Szewieczek, dyrektor odpowiedzialny za obszar oszczędności i inwestycji w ING Banku Śląskim, zauważa, że oszczędności gromadzi prawie połowa osób w wieku 45-54 lata. - Wśród młodszych osób, w szczególności w wieku 25-34 lata, rozpoczynających karierę zawodową, na taki krok decyduje się około 30%, a wśród osób w wieku 35-44 lata – 40% - dodaje Andrzej Szewieczek.

PPK – co to jest?

Co to jest PPK i na czym polega? Takie pytanie zadają sobie nie tylko młodzi ludzie, którzy stawiają dopiero pierwsze kroki w swojej karierze zawodowej, ale także pracownicy z dłuższym stażem pracy, których pracodawca zapisał do PPK. Wyjaśniam. PPK nie jest kolejną reformą emerytalną. To sposób na długoterminowe oszczędzanie na jesień życia.

Do PPK możesz przystąpić, jeżeli jesteś zatrudniony i podlegasz obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, czyli kiedy pracujesz na umowie o pracę, zlecenie, pobierasz zasiłki i świadczenia, a także przebywasz na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym. Zasady PPK reguluje Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych.

Jak działają Pracownicze Plany Kapitałowe?

Firma, w której pracujesz, wybiera instytucję finansową (Ty nie masz na to wpływu), która utworzy prywatne rachunki PPK dla pracowników.

Środkami finansowymi gromadzonymi w ramach PPK mogą zarządzać:

• Fundusze Inwestycyjne zarządzane przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI),
• Fundusze Emerytalne zarządzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE) albo Pracownicze Towarzystwa Emerytalne (PrTE),
• Zakłady Ubezpieczeń.

Obecnie do Ewidencji PPK prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju jest wpisanych 17 instytucji finansowych, które zajmują się zarządzeniem PPK:

1. TFI Allianz Polska,
2. BNP Paribas TFI,
3. Vienna Life TUnŻ,
4. Esaliens TFI.
5. Generali Investments TFI,
6. Goldman Sachs TFI,
7. Investors TFI,
8. Millennium TFI,
9. Nationale-Nederlanden PTE,
10. Santander TFI,
11. Pekao TFI,
12. PFR TFI,
13. PKO TFI,
14. Pocztylion Arka PTE,
15. PZU SA TFI,
16. Skarbiec TFI,
17. UNIQA TFI.

Jeśli zdecydujesz się na przystąpienie do PPK, to część z Twojego wynagrodzenia brutto będzie przelewana na ten rachunek, trochę dołoży Twój pracodawca, a raz w roku kilkaset złotych dorzuci również państwo.

Środki te będą inwestowane w fundusze, które uwzględniają Twój wiek oraz czas, kiedy przejdziesz na emeryturę. Zgromadzone środki możesz wypłacić po ukończeniu 60 roku życia. Możesz to zrobić wcześniej, ale wtedy musisz:

• zapłacić podatek Belki,
• zwrócić 30% wpłat od pracodawcy
• i wszystkie środki, które pochodzą z dopłat państwa.

Warto wiedzieć, że aby skorzystać ze środków z PPK, nie trzeba przechodzić na emeryturę – to niezależne świadczenia. Możesz od razu wypłacić wszystko albo część co miesiąc.

Dowiedz się: Ile stracę wypłacając z PPK

Pracownicze Plany Kapitałowe – zasady

Pracownicze Plany Kapitałowe polegają na tym, że na Twój kapitał do wykorzystania na starość składają się trzy strony: Ty, Twój pracodawca i państwo. Ile wynosi składka do PPK?

• Ty odkładasz ze swojej miesięcznej pensji brutto od 2% do 4% (drugie 2% jest wpłatą dodatkową). Jeśli Twoje wynagrodzenie nie przekracza 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia (czyli 5 599,20 zł brutto), możesz obniżyć wpłatę podstawową do 0,5% wynagrodzenia.
• Pracodawca dokłada od siebie wpłatę podstawową w wysokości 1,5% Twojego wynagrodzenia. Może także dodać wpłatę dodatkową wynoszącą do 2,5% wynagrodzenia. Łącznie maksymalnie wpłata pracodawcy może więc wynieść 4%. Wysokość tej stawki może zależeć od twojego stażu pracy czy ogólnego regulaminu wynagrodzeń.
• Państwo dorzuca dodatkowo 250 zł jednorazowej wpłaty za przystąpienie do programu, a potem 240 zł rocznie. Dopłatę roczną otrzymasz, jeżeli wpłaty na rachunek PPK w danym roku wyniosą co najmniej 3,5% 6-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w roku, za który dopłata jest należna. Uczestnik, którego wpłaty podstawowe są niższe niż 2%, musi zgromadzić co najmniej 25% powyższej kwoty.

Środki są przechowywane na Twoim rachunku, który założył Ci pracodawca i są inwestowane w fundusze. Im bliżej do emerytury, tym strategia inwestycyjna ma być mniej ryzykowna.

Kiedy skończysz 60 lat, możesz wypłacić zebrane środki w całości. Twórcy programu rekomendują, żeby robić to w miesięcznych ratach. Dzięki temu zapewniasz sobie stały dopływ gotówki, a co ważniejsze, unikniesz podatku od zysków kapitałowych. Jak to zrobić? Najpierw wypłać np. 25% kapitału, a pozostałe 75% przez 10 lat w miesięcznych ratach.

Środki z PPK podlegają dziedziczeniu. Oznacza to, że jeśli nie zdążysz wypłacić całego kapitału, to otrzymają go Twoi bliscy.

PPK można również w całości wypłacić wcześniej (przed 45. urodzinami) po to, aby pokryć wkład własny kredytu na zakup domu lub mieszkania. Będziesz musiał jednak zwrócić tę nietypową formę pożyczki w ciągu maksymalnie 15 lat. To, o tyle korzystne, że raty są nieoprocentowane.

Tym kapitałem możesz również się wspomóc w przypadku poważnej choroby – Twojej, żony lub męża albo dziecka. W takiej sytuacji możesz wypłacić 25% środków i nie musisz ich zwracać.

PPK – czy warto korzystać z tego rozwiązania?

O to, czy warto oszczędzać w PPK, zapytałem Martę Damm-Świerkocką, członka zarządu PFR Portal PPK sp. z o.o.

- Oszczędzanie na emeryturę w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) to kluczowy krok w budowaniu stabilności finansowej na przyszłość. Dlaczego warto przystąpić do tego programu? Przede wszystkim jest to dodatkowy kapitał. PPK umożliwia gromadzenie dodatkowych środków na przyszłość, nie tylko na emeryturę, co jest szczególnie istotne w kontekście prognozowanych niskich świadczeń z systemu publicznego. Według prognoz ekspertów dzisiejsi 30-latkowie mogą liczyć na emeryturę w wysokości 25% ostatniego wynagrodzenia. Regularne oszczędzanie, nawet niewielkich kwot, może znacząco wpłynąć na jakość życia po zakończeniu aktywności zawodowej. Poza tym PPK to szybsze oszczędzanie, dzięki wpłatom od pracodawców i państwa. Pracownik wpłaca od 2% do 4% swojego wynagrodzenia, a pracodawca dokłada co najmniej 1,5%. Dodatkowo, państwo oferuje jednorazową wpłatę powitalną 250 zł oraz coroczne dopłaty 240 zł. Nie ma drugiego programu oszczędnościowego o tak wysokiej stopie zwrotu – powiedziała Marta Damm-Świerkocka.

Marta Damm-Świerkocka podkreśliła też, że – środki zgromadzone w PPK są prywatne i podlegają dziedziczeniu, co oznacza, że mogą stanowić zabezpieczenie finansowe nie tylko dla oszczędzającego, ale także dla jego rodziny. PPK to także korzystna poduszka finansowa − w sytuacjach kryzysowych, takich jak poważna choroba można wypłacić środki bez potrąceń, można także przeznaczyć je na wkład własny przy kredycie hipotecznym. Ponadto środki z PPK są inwestowane przez instytucje finansowe, co pozwala na pomnażanie wartości dokonywanych wpłat. To podejście sprzyja długoterminowemu wzrostowi kapitału. W obliczu zmieniającej się sytuacji demograficznej i ekonomicznej, uczestnictwo w PPK staje się nie tyle korzystne, ale wręcz niezbędne dla zapewnienia sobie godnej emerytury.

Jeżeli nadal wahasz się, czy oszczędzać w ramach PPK, przekalkuluj, ile w ten sposób możesz zyskać.

Tutaj znajdziesz: Kalkulator PPK

Zakładając, że przystąpisz do PPK w wieku 30 lat, aktualnie zarabiasz 5 tys. zł brutto, a Ty i Twój pracodawca będziecie odprowadzać po 2% Twojej pensji brutto miesięcznie, to do 60 urodzin, uzbierasz 165 214 zł. Jeśli chcesz wypłacać te środki co miesiąc przez 10 lat, to do emerytury z ZUS-u dojdzie Ci jeszcze 1 576 zł (przy założeniu, że zrezygnujesz z 25-procentowej wypłaty kapitału, w innym przypadku miesięczna wypłata będzie niższa i wyniesie 1 182 zł). To całkiem pokaźna kwota!

W PPK oszczędza się do osiągnięcia 60. roku życia, sprawdziłem jednak, ile przez 5 lat zarobi osoba, której miesięczne zarobki brutto wynoszą 5 000 zł, 8 000 zł i 4 666 zł (czyli tyle, ile od 1 stycznia 2025 r. wynosi minimalne wynagrodzenie).

Zarabiam 5 000 zł brutto, ile zaoszczędzę na PPK przez 5 lat?

Jeżeli zarabiasz 5 000 zł brutto, to w pierwszym roku suma wpłat Twoich i Twojego pracodawcy, powiększonych o wpłatę za przystąpienie do programu i wpłatę roczną, wyniesie 2 890 zł. Od drugiego do piątego roku będzie wynosiła 2 640 zł (nie będzie obejmowała wpłaty „powitalnej”). Suma wpłat przez 5 lat wyniesie 13 450 zł, a zysk – 467,93 zł.

Zarabiam 8 000 zł brutto, ile zaoszczędzę na PPK przez 5 lat?

Jeżeli miesięcznie zarabiasz 8 000 zł brutto, to w pierwszym roku na Twoje konto w PPK wypłynie łącznie 4 330 zł. Na tę kwotę złożą wpłaty Twoje i Twojego pracodawcy, które będą powiększone o wpłatę za przystąpienie do programu i wpłatę roczną. Od drugiego do piątego roku suma wpłat będzie wynosiła 4 080 zł (nie będzie obejmowała wpłaty „powitalnej”). Suma wpłat przez 5 lat wyniesie 20 650 zł, a zysk – 718,41 zł.

Zarabiam najniższą krajową, ile zaoszczędzę na PPK przez 5 lat?

W pierwszym półroczu 2025 r. najniższa krajowa wynosi 4 666 zł brutto. Jeżeli tyle właśnie zarabiasz, to przez pierwszy rok suma Twoich wpłat na PPK wyniesie 2 729,68 zł. W drugim, trzecim, czwartym i piątym roku ich suma wyniesie 2 479,68 zł. Przez 5 lat na Twoje konto trafi łącznie 11 648,40 zł. Zysk wyniesie 440,04 zł.

Powyższe wyliczenia należy traktować jako orientacyjne. Przyjąłem w nich, że:

• wynagrodzenie osoby oszczędzającej w PPK nie będzie się zmieniało,
• roczna opłata za zarządzanie wyniesie 0,6% wartości aktywów,
• wpłata pracownika i pracodawcy wyniesie 2% wynagrodzenia brutto,
• w I roku pracownik otrzyma wpłatę powitalną (250 zł), a w każdym następnym roku 240 zł wpłaty rocznej,
• roczna stopa zwrotu wyniesie 3,5% (czyli tyle, ile domyślnie jest przyjęte w kalkulatorze PPK).

Zalety PPK

• Nic nie musisz robić, a oszczędności odkładają Ci się same.
• Otrzymujesz dopłaty od pracodawcy i państwa, z których nie możesz korzystać, jeśli wybierzesz np. prywatną polisę.
• W każdym momencie możesz zrezygnować z uczestnictwa.
• Zyskujesz finansowe zabezpieczenie, które możesz wykorzystać, gdy bierzesz kredyt hipoteczny albo w razie choroby w rodzinie.
• W porównaniu do innych systemów oszczędzania na emeryturę, PPK wiąże się z niskimi kosztami. Ustawa nakazuje, że koszty zarządzania PPK nie mogą przekroczyć 0,6% wartości aktywów funduszu netto rocznie.

Wady PPK

• Kalkulator PPK, prognozując zyski, zakłada daną stopę zwrotu z inwestycji. Trudno jednak przewidzieć, jak zachowa się rynek albo czy Ty nie zrobisz sobie przerwy od pracy. Tak naprawdę ciężko oszacować, ile zyskasz na emeryturze.
• Poprzez obowiązkowe wpłaty, obniżasz wysokość pensji. Twoje wpłaty pomniejszają wynagrodzenie, a do tego pracodawca potrąci z niego podatek, który musi zapłacić, gdy realizuje dopłaty.

PPK a PIT 2024

Jeśli zastanawiasz się, jak rozliczyć Twój PIT, jeśli odkładasz pieniądze na PPK, to mam dla Ciebie dobrą wiadomość. Pracownicze Plany Kapitałowe nie wpływają na rozliczenie PIT-u 2024. Co prawda, jeśli pracodawca dopłaca Ci do Twojego konta emerytalnego, to podwyższa Twój przychód, który jest opodatkowany. Nie odczujesz tego jednak, bo wpłata nie wpływa na Twoje konto bankowe tak jak reszta wynagrodzenia, tylko na PPK. A wpłaty z Twoich środków oraz z budżetu państwa nie są w ogóle opodatkowane.

Pamiętaj jednak, aby środki wypłacić po 60. roku życia i w ratach. Dzięki temu unikniesz również podatku od zysków kapitałowych.

Przeczytaj również: PIT 2024 – zmiany w rozliczeniu PIT za 2023 r.

Ile osób oszczędza w PPK?

Z danych Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR), który zajmuje się obsługą PPK, wynika, że oszczędza w nim 3,69 mln osób. W 2024 r. do tej grupy dołączyło 300 tys. osób. Według PFR wartość aktywów netto funduszy zdefiniowanej daty przekroczyła już 30,24 mld zł (w ciągu roku ich wartość wzrosła o 8,50 mld zł).

Łączna partycypacja w PPK w 2024 r. wyniosła 50,46%. Największa partycypacja była w województwach mazowieckim (70,60%), dolnośląskim (55,50%) i wielkopolskim (53,40%). To, ile wynosiła partycypacja w PPK w poszczególnych województwach, pokazuje ilustracja.

Do PPK częściej przystępują mężczyźni niż kobiety, a średnia wieku uczestników PPK wynosi 39 lat.

PPK – jak się wypisać?

W Pracowniczych Planach Kapitałowych obowiązuje autozapis. Oznacza to, że pracodawca zapisze Cię do programu automatycznie. Jeśli nie chcesz zostać uczestnikiem PPK, musisz samodzielnie się wypisać.

Jeśli zastanawiasz się, jak zrezygnować z Pracowniczych Planów Kapitałowych, to odpowiedź jest prosta. Musisz złożyć deklarację u swojego pracodawcy, że nie chcesz uczestniczyć w PPK. To jednak nie koniec. Musisz pamiętać, aby co cztery lata ponawiać swoją odmowę. Jeśli tego nie zrobisz, znowu zostaniesz zapisany automatycznie.

Podsumujmy. Warto zdecydować się na PPK? Według mnie, jak najbardziej warto. Ja do programu przystąpiłem pod koniec 2022 r. Przez ten czas wartość środków zgromadzonych na moim koncie wyniosła niemal 13,7 tys. zł. PPK traktuję jako dodatkowe źródło oszczędności na „jesień życia”, a do PPK przekonało mnie nie tylko to, że środki odkładają się same, ale także to, że jest to już sprawdzone rozwiązanie.