Czy WIBOR(R) jest zgodny z BMR? Czym jest rozporządzanie BMR?

BMR nakłada na banki wszystkich krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej konkretne wytyczne, według których powinny być tworzone wskaźniki referencyjne. Zasady BMR mają gwarantować klientom banków, że wskaźnik referencyjny (WIBOR(R) dla przykładu), na którym oparte jest oprocentowanie ich kredytów jest przejrzysty, wiarygodny i korzystny.

Rozporządzenie BMR jest kluczowe dla osób, które posiadają kredyt hipoteczny o oprocentowaniu zmiennym. Zmiany wskaźnika referencyjnego wpływają bowiem na raty ich zobowiązań.

Co to jest rozporządzenie BMR? Co w nim znajdziemy i co reguluje?

Zacznijmy od odpowiedzenia na pytanie, co to jest rozporządzenie BMR. Jest to dokument, opracowany przez Parlament Europejski i Radę UE, do którego muszą stosować się wszystkie państwa członkowskie Unii. Określa zasady, według których powinny być opracowywane wskaźniki referencyjne, które wpływają na oprocentowanie kredytów, lokat, kont oszczędnościowych, produktów strukturyzowanych, papierów dłużnych i innych instrumentów finansowych.

W rozporządzeniu możemy przeczytać, że administrator gwarantuje, że wskaźnik oddaje rzeczywistość ekonomiczną w sposób rzetelny i dokładny, a dane, które wpływają na obliczenie wskaźnika są rzetelne, kompletne i wysokiej jakości.

BMR obowiązuje od 1 stycznia 2018 roku, ale prace nad nim organy UE rozpoczęły zaraz po kryzysie finansowym, który miał miejsce w latach 2008 – 2009. Rozporządzenie BMR nakłada na banki nowe obowiązki. Każda instytucja musi mieć plan awaryjny, gdyby wskaźnik referencyjny został zmieniony albo zaprzestano by dalszego ich opracowywania.

Na klientów BMR nie narzuca nowych obowiązków w normalnej sytuacji. Jednak muszą mieć oni zapewnioną możliwość podpisania bezpłatnego aneksu do umowy, gdyby wskaźnik referencyjny uległ zmianie. Przesądzona jest już likwidacja WIBOR(R)u i zmiana go na inny wskaźnik. Premier dał bankom czas na to, aby opracowały nowy, który będzie stosowany od przyszłego roku. Jeżeli instytucje finansowe nie dojdą do porozumienia, WIBOR(R) zostanie zamieniony na stawkę POLONIA.

Zobacz też: Zastąpienie WIBOR(R)u stawką POLONIA – czy jest korzystne dla kredytobiorców?

Czym jest wskaźnik referencyjny i dlaczego jest kluczowy przy kredycie hipotecznym?

Wiemy już, czym jest wskaźnik referencyjny, ale odnieśmy teorię do kredytu hipotecznego, bo przy tym produkcie ma on największe znaczenie.

W złotówkowych kredytach mieszkaniowych o oprocentowaniu zmiennym jest stosowany wskaźnik referencyjny WIBOR(R). Oznacza to, że suma odsetek, którą ostatecznie zapłaci klient będzie zależała od warunków rynkowych i stałej marży banku.

Z kolei na stawkę referencyjną wpływają stopy procentowe, więc z każdą ich podwyżką rośnie także WIBOR(R), a z nim raty kredytów hipotecznych.

WIBOR(R) to w teorii oprocentowanie pożyczek na rynku międzybankowym, czyli biorąc pod uwagę to, po jakiej stopie banki są w stanie pożyczać pieniądze, ustalają oprocentowanie kredytów dla klientów.

Jednak praktyka wygląda trochę inaczej w zakresie tworzenia wskaźnika referencyjnego. Kredyt hipoteczny, a konkretniej jego oprocentowanie nie odzwierciedla w pełni warunków rynkowych i stąd powody do jego krytyki i niezgodności z rozporządzeniem BMR.

WIBOR(R) nie jest oparty na rzeczywistych transakcjach między bankami, ale na przybliżeniach, które wynikają z modeli matematycznych. Stąd też wynika tak duża obecnie rozbieżność pomiędzy główną stopą procentową a stawką WIBOR(R) 3M, która nie uwzględnia tego, co się dzieje teraz, ale przewiduje, co wydarzy się na rynku w ciągu najbliższych trzech miesięcy.

Cierpią na tym kredytobiorcy, bo WIBOR(R) znacząco rośnie, a raty kredytów hipotecznych są coraz wyższe.

Czy WIBOR(R) jest zgodny z rozporządzeniem BMR?

Zasady BMR mówią, że wskaźnik referencyjny powinien odzwierciedlać ekonomiczną rzeczywistość w sposób rzetelny i dokładny, a jak wiesz z powyższego akapitu, tak nie jest, bo liczba realnych transakcji na rynku jest tak mała, że nadzór nie stosuje publicznego raportowania, ile dokładnie ich jest.

Jednak odpowiedź na pytanie, czy WIBOR(R) jest zgodny z BMR, prawdopodobnie Cię zaskoczy. Okazuje się, że jest, bo do kalkulacji mogą być również wykorzystywane inne dane wyjściowe. Na pierwszym miejscu trzeba uwzględniać dane transakcyjne, a przyjęty sposób wyliczeń to Metoda Kaskady Danych.

Zmiana WIBOR(R)u na inny wskaźnik jest jednak koniecznością, mimo jego zgodności z rozporządzeniem BMR.

Przeczytaj też: WKF – czy może zastąpić WIBOR(R)?

Dlaczego pojawiają się głosy o konieczności likwidacji WIBOR(R)u?

Wskaźnik WIBOR(R) spotyka się z tak częstą krytyką ze względu na to, że nie pokazuje, co dzieje się na rynku. Teoretycznie powinien być tylko o ok. 0,25% wyższy niż stopa referencyjna. Jednak obecnie wynosi ona 5,25%, natomiast aktualny WIBOR(R) 3M aż 6,36%.

Jeśli więc mamy zastanowić się nad tym, od czego zależy WIBOR(R), to w praktyce powinien właśnie od poziomu stóp procentowych, który ustala Rada Polityki Pieniężnej. Jednak w tych różnicach widać sporą dawkę spekulacji i oderwanie od rzeczywistości wskaźnika referencyjnego WIBOR(R).

Jeżeli nie zostałby on zmieniony, to raty kredytów rosłyby szybciej niż stopy procentowe, co sprawiłoby, że kredytobiorców pogrążyłby rosnący WIBOR(R). Prognozy 2022 nie są niestety optymistyczne, bo co najmniej do końca roku stopy mają być podnoszone. Niewielkich obniżek można spodziewać się dopiero w 2023 roku – analogicznie będzie reagował WIBOR.

Czy realne jest zaprzestanie opracowywania wskaźnika referencyjnego WIBOR(R)?

Biorąc pod uwagę dyskusje, czy WIBOR(R) jest zgodny z BMR i zarzuty kredytobiorców, że na pewno nie jest, premier wraz z Radą Ministrów zdecydował o likwidacji tego wskaźnika.

Kiedy znika WIBOR(R)? Mateusz Morawiecki zapowiedział, że nastąpi to 1 stycznia 2023 r. Banki aktualnie mają czas na wypracowanie nowego wskaźnika, który będzie literalnie zgodny z BMR. Jeżeli się to nie wydarzy, to od początku przyszłego roku będzie stosowana stawka POLONIA, czyli codziennie publikowana średnia ważona operacji przeprowadzonych na rynku pieniężnym o terminie overnight. Nie ma jednak mowy o zaprzestaniu opracowywania wskaźnika referencyjnego.

Warto zerknąć do swojej umowy kredytowej, czy znajduje się w niej zapis, co wydarzy się w razie likwidacji wskaźnika referencyjnego, na którym opiera się oprocentowanie Twojego kredytu. Jeżeli nie znajdziesz takiego zapisu, to bank musi wywiązać się z obowiązku, który narzuca na niego rozporządzenie BMR i przygotować aneks do umowy. Nie może pobierać za to dodatkowych opłat.