Ile wynoszą opłaty sądowe związane z ustanowieniem zabezpieczenia?

Przy zaciąganiu różnych zobowiązań kredytowych banki chcą mieć pewność, że będziesz w stanie zwrócić im środki finansowe wraz z odsetkami i innymi opłatami. Dlatego przy wysokich zobowiązaniach, m.in. przy kredycie hipotecznym, wymagane i pożądane są dodatkowe zabezpieczenia spłaty. Mogą one mieć różną postać, ale za ustanowienie zabezpieczeń czasem przyjdzie ci zapłacić. Zobacz, jaka opłata pobierana jest m.in. za wpis hipoteki czy za ustanowienie zabezpieczenia kredytu innego rodzaju. 

Ustanowienie zabezpieczenia kredytu – czym jest i na czym polega?

Ustanowienie zabezpieczenia kredytu polega na zabezpieczeniu zobowiązań, jakie zaciągasz jako kredytobiorca w danym banku. Ta instytucja dzięki niemu ponosi mniejsze ryzyko, dlatego będzie bardziej skłonna do wydania ci pozytywnej decyzji kredytowej. Celem ustanowienia pożądanego przez bank zabezpieczenia jest zapewnienie mu zwrotu należności z tytułu udzielonych zobowiązań i gwarancji bankowych. Jeśli zaciągasz kredyt, ustanowienie zabezpieczenia ma za zadanie zapewnić bankowi skuteczne dochodzenie roszczeń. Zwiększa też wartość aktywów, z których bank może się zaspokoić, i daje możliwość zaspokojenia swoich roszczeń z obciążonych rzeczy bez względu na to, czyją własnością się stały. Mowa tu przede wszystkim o ustanowieniu tzw. ograniczonych praw rzeczowych, do których zaliczane są hipoteka czy zastaw. 

Najczęściej zabezpieczenie spłaty kredytu ustanawiane jest przed wypłatą środków, ale niektóre banki pozostawiają sobie otwartą furtkę na przyszłość. Zastrzegają w umowie, że mogą wystąpić w trakcie kredytowania o wzmocnienie zabezpieczenia spłaty, gdy na przykład stwierdzą pogorszenie się sytuacji finansowej dłużnika lub gdy dojdzie do znacznego obniżenia realnej wartości dotychczasowego zabezpieczenia spłaty. 

Formy ustanowienia zabezpieczenia

Banki akceptują różne zabezpieczenia kredytowe. Można je podzielić na kilka kategorii. Z prawnego punktu widzenia dzielą się na płynne, obejmujące m.in. gwarancje, poręczenia bankowe, awale czy cesję należności, oraz rzeczowe, niepłynne, takie jak hipoteka czy zastaw bankowy. Formy prawne zabezpieczeń dzielą się z kolei na osobiste i rzeczowe, przy czym osobiste polegają na tym, że nie tylko ty jako kredytobiorca będziesz zobowiązany do spłaty długu, ale solidarnie z tobą do takiego zobowiązania powołany będzie również dłużnik dodatkowy, np. żyrant. Rzeczowe zabezpieczenia spłaty kredytów mają zagwarantować możliwość zaspokojenia roszczenia wierzyciela z określonej rzeczy. 

Do zabezpieczeń osobistych zalicza się:

• weksel własny in blanco,
• gwarancję bankową,
• poręczenie wekslowe,
• umowę poręczenia,
• przelew wierzytelności na zabezpieczenie,
• przystąpienie innej osoby do długu kredytowego,
• pełnomocnictwo do rachunku bankowego,
• poddanie się egzekucji aktem notarialnym.

Z kolei zabezpieczenia rzeczowe obejmują takie narzędzia jak:

• ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego,
• zastaw na zasadach ogólnych,
• bankowy zastaw rejestrowy,
• zastaw na prawach,
• kaucja,
• blokada środków na rachunku bankowym,
• przewłaszczenie na zabezpieczenie,
• ubezpieczenie kredytu, np. ubezpieczenie na życie kredytobiorcy, ubezpieczenie od utraty pracy itp. 

Pod względem uwarunkowań prawnych wyróżnić można trzy rodzaje zabezpieczeń kredytowych. Wystarczy sięgnąć do art. 93 Prawa bankowego, by się o tym przekonać. Zabezpieczenia kredytowe dzieli się na podstawie kryterium sposobu i miejsca ich prawnej regulacji na trzy grupy:

• przewidziane prawem cywilnym,
• przewidziane prawem wekslowym,
• przyjęte zwyczajowo bądź na podstawie umowy stron.

Ustanowienie zabezpieczenia kpc (kodeksu postępowania cywilnego) pozwala na zabezpieczenie kredytu bankowego poprzez:

• poręczenie,
• przelew wierzytelności (cesję),
• zastaw,
• hipotekę,
• zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej.

Najczęściej stosowane jest zabezpieczenie hipoteczne. Hipoteka ustanawiana jest w rozumieniu art. 65–112 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. 

Dlaczego potrzebne jest ustanowienie zabezpieczenia?

Celem ustanowienia zabezpieczenia spłaty kredytu, czy to hipotecznego, czy innego, jest zmniejszenie indywidualnego ryzyka kredytowego, czyli takiego, które związane jest z brakiem spłaty pojedynczego zobowiązania. Podstawową formą zapewnienia regulaminowej spłaty powinno być posiadanie przez ciebie jako kredytobiorcy odpowiednio wysokiej zdolności kredytowej. Powinieneś więc mieć duże dochody i odpowiednio niskie koszty, by bez trudu spłacić zobowiązanie w przyszłości. Bank przed wydaniem pozytywnej decyzji sprawdzi również twoją historię kredytowania w BIK-u. Jeśli zdolność kredytowa będzie na dosyć niskim poziomie, to przy udzielaniu kredytu instytucja udzielająca zobowiązania może cię poprosić o ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia spłaty. 

Formalności związane z ustanowieniem zabezpieczenia

Podstawą do ustanowienia zabezpieczenia finansowego kredytu może być stosowna umowa. Zgodnie z art. 5 ustawy o niektórych zabezpieczeniach finansowych umowa o ustanowienie zabezpieczenia finansowego określa wierzytelności finansowe, które podlegają zabezpieczeniu, oraz sposób ich zabezpieczenia. Umowa może dotyczyć takich zabezpieczeń jak:

• przeniesienie z zastrzeżeniem odkupu, przez ustanawiającego zabezpieczenie na przyjmującego je (bank), prawa do środków pieniężnych, wierzytelności kredytowych lub instrumentów finansowych;
• ustanowienie przez kredytobiorcę na rzecz banku zabezpieczenia zastawu na prawach do środków pieniężnych, na wierzytelnościach kredytowych lub na instrumentach finansowych (zastaw finansowy);
• ustanowienie blokady na rachunku papierów wartościowych, na rachunku zbiorczym lub na innym rachunku, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi, albo na koncie depozytowym papierów wartościowych, zgodnie z odrębnymi przepisami. 

Umowa ustanawiająca powinna określać termin, do którego ustanawia się zabezpieczenie, podstawę jego realizacji czy sposób wyceny przedmiotu zabezpieczenia i zasady rozliczenia stron umowy. 

Kredyt hipoteczny najczęściej zabezpieczany jest poprzez dokonanie formalnego wpisu hipoteki na rzecz banku do księgi wieczystej nieruchomości. Ustanawiając takie zabezpieczenie, zyskujesz silną pozycję negocjacyjną. Ideą hipoteki jest zabezpieczenie długu na nieruchomości, która należy do ciebie lub do innej osoby wyrażającej na nie zgodę. Jeśli dojdzie do niespełnienia zobowiązania, w tym wypadku do spłaty kredytu hipotecznego, bank będzie miał prawo uzyskać spłatę z nieruchomości. Może ją sprzedać, a uzyskane w ten sposób środki przeznaczyć na spłatę długu. Zabezpieczenie nie przestaje funkcjonować w ten sposób nawet wtedy, gdy obciążona hipoteką nieruchomość zostanie sprzedana. Wówczas za spłatę twojego długu kredytowego odpowiadać będzie aktualny jej właściciel.

Pod względem formalnym ustanowienie hipoteki wymaga podjęcia określonych czynności. Polega na sporządzeniu aktu notarialnego w kancelarii notarialnej oraz na złożeniu wniosku o ustanowienie zabezpieczenia (wzór dostępny np. w sądzie) do sądu wieczystoksięgowego. Czynności te podlegają opłacie. Koszt za wpis hipoteki do księgi wieczystej uzależniony jest od wartości hipoteki. 

Wszelkie zasady ustanawiania hipoteki są określone w ustawie o księgach wieczystych i hipotece. Do jej ustanowienia konieczne jest zawarcie stosownej umowy pomiędzy wierzycielem, czyli bankiem udzielającym kredytu hipotecznego, a właścicielem nieruchomości – zwykle kredytobiorcą. Później dokonywany jest też wpis do księgi wieczystej. Wyjątkiem jest ustanawianie hipoteki na rzecz banku – ponieważ nie ma tu wymogu zawarcia umowy w formie aktu notarialnego.

Zabezpieczenie hipoteczne zaczyna właściwie działać dopiero po wpisaniu hipoteki na rzecz banku kredytującego do księgi wieczystej obciążanej w ten sposób nieruchomości. Nie musisz samodzielnie załatwiać takich formalności w sądzie. Za drobną opłatą wniosek złoży w twoim imieniu notariusz. 

Powinieneś wiedzieć również, że istnieje coś takiego jak hipoteka przymusowa. Do jej ustanowienia nie jest potrzebna zgoda właściciela nieruchomości. Zastępuje ją skutecznie orzeczenie sądu zabezpieczające interesy wierzyciela. 

Ustanowienie zabezpieczenia – cennik

Hipoteka jest solidnym zabezpieczeniem kredytu hipotecznego. Musisz jednak liczyć się z tym, że poniesiesz pewną opłatę za wpis do niej. Jej wysokość jest uzależniona od tego, ile warta jest dana hipoteka nieruchomości. Koszt jej ustanowienia zależy więc od tego, czy np. ustanawiasz takie zabezpieczenie na domu jednorodzinnym, czy może na kawalerce w małym mieście. 

Ile kosztuje wpis do księgi wieczystej i ile wynosi właściwie opłata za ustanowienie hipoteki? Ustanawiając hipotekę w formie aktu notarialnego, musisz uiścić taksę notarialną, która uzależniona będzie od wysokości rzeczonej hipoteki. Dokonujesz ponadto opłaty za wpis hipoteki do księgi wieczystej. Istnieje też konieczność opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych, dla którego podstawą jest kwota zabezpieczonej wierzytelności lub sposób jej opisania. Podatek ten notariusz odprowadza następnie do właściwego urzędu skarbowego, dlatego ty sam nie musisz się tym przejmować. 

Co do zasady opłata za wpis hipoteki do księgi wieczystej w 2020 roku uzależniona jest tak jak i w poprzednich latach od maksymalnych stawek wysokości taksy notarialnej. Są one określane w ramach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych taks. 

W przypadku ustanowienia hipoteki koszt taksy maksymalnej dzielony jest na pół. Natomiast w niektórych przypadkach rozporządzenie przewiduje obliczenie wynagrodzenia notariusza w wysokości ¼ maksymalnej taksy notarialnej. Dzieje się tak w razie ustanowienia hipoteki właśnie w celu zabezpieczenia kredytu bankowego udzielonego na budownictwo mieszkaniowe, zakup domu mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego albo na działalność gospodarczą. 

Poszczególne stawki opłat związanych z wpisem hipoteki na rzecz banku do księgi wieczystej nieruchomości wynoszą:

• 200 zł – stała opłata bez względu na wartość nieruchomości naliczana za wpis prawa własności w księdze wieczystej.
• 60 zł – stała opłata za założenie księgi wieczystej, którą poniesiesz, jeśli kupowana nieruchomość nie ma jeszcze księgi wieczystej. Jej założenie jest konieczne do określenia stanu prawnego nieruchomości. Możesz złożyć wniosek o założenie księgi wieczystej samodzielnie lub zlecić tę czynność notariuszowi. 
• 200 zł – opłata za wpis hipoteki do księgi wieczystej.

Wszystkie takie opłaty uiszczasz u notariusza, a ten zawiadamia o zmianach sąd. W gestii sądu leży dokonanie w księdze wieczystej wpisu o nowym właścicielu. Do taksy zawsze trzeba doliczyć 23 proc. podatku VAT.