Ubezpieczenie OC - suma ubezpieczenia i kary za brak ubezpieczenia

Ubezpieczenie OC samochodu (oraz innych pojazdów mechanicznych, takich jak m.in. motocykle, skutery, quady) jest obowiązkowe. Oznacza to, że kupując np. auto osobowe, jesteś zobowiązany do wykupienia polisy OC najpóźniej w dniu jego rejestracji. Zakres tego ubezpieczenia będzie taki sam, niezależnie od tego, gdzie je wykupisz (reguluje go ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – w dalszej części artykułu będę ją nazywał po prostu ustawą).

Dlaczego trzeba mieć ubezpieczenie OC?

Zanim odpowiem na pytanie dlaczego trzeba mieć ubezpieczenie OC, wyjaśnię, czym jest odpowiedzialność cywilna: to ponoszenie konsekwencji majątkowych działań własnych lub działań innych osób.

Mówiąc wprost: jeżeli prowadząc samochód, nie zachowasz należytej ostrożności i spowodujesz kolizję, uderzając w auto jadące z przodu, to poniesiesz konsekwencję majątkową swojego czynu: będziesz zobowiązany do zapłacenia jego właścicielowi odszkodowania.

Taka sytuacja jest jednym powodów, dla których trzeba mieć ubezpieczenie OC samochodu. Wypełniasz wspólnie z poszkodowanym oświadczenie, a następnie zakład ubezpieczeń, w którym wykupiłeś polisę, wypłaca mu odszkodowanie.

Gdybyś nie miał ubezpieczenia OC, to za naprawę uszkodzonego samochodu musiałbyś zapłacić z własnej kieszeni, dodatkowo Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG) obciążyłby Cię karą za brak ubezpieczenia oraz wystąpi do Ciebie z regresem (tj. będzie od dochodził zwrotu poniesionych kosztów).

W jeszcze gorszej sytuacji znajdują się osoby, które jeżdżąc bez ubezpieczenia OC, spowodowały wypadek (zdarzenie, w którym byli ranni lub zabici). W takim koszty mogą być bardzo wysokie i sięgać nawet setek tysięcy złotych.

Ubezpieczenie OC – co obejmuje?

Zgodnie z art. 35 ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

Oznacza to, że celem ubezpieczenia OC jest ochrona osoby prowadzącej pojazd przed roszczeniami zgłaszanymi przez poszkodowanych (roszczenia te zrekompensuje w jej imieniu ubezpieczyciel, u którego została wykupiona polisa).

Od czego zależy wysokość składki ubezpieczenia OC?

Mimo tego, że u każdego ubezpieczyciela zakres ubezpieczenia jest taki sam, to kwota, jaką zapłacisz za ubezpieczenie OC swojego samochodu, jest ustalana indywidualnie. Podczas wyceniania Twojej polisy ubezpieczyciel bierze pod uwagę czynniki, które można zaliczyć do dwóch kategorii: Ciebie, czyli ubezpieczonego i Twojego samochodu.

W pierwszej kategorii ubezpieczyciel analizuje m.in.:

• Twoją historię ubezpieczeniową, czyli jak długo jeździsz bezszkodowo i jakie zniżki przysługują Ci z tego tytułu,
• Twój wiek i płeć,
• to jak długo masz prawo jazdy (OC dla młodych kierowców jest droższe z uwagi na ich większą szkodowość),
• miejsce Twojego zamieszkania,
• stan cywilny i liczbę dzieci.

Od 17 czerwca 2022 r. na wysokość składki OC, mogą mieć także wpływ informacje dotyczące:

• rodzaju wykroczeń lub przestępstw stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego, w tym o kierowaniu pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,
• liczby popełnionych wykroczeń lub przestępstw stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego,
• klasyfikacji popełnionych naruszeń przepisów ruchu drogowego jako wykroczeń albo przestępstw,
• liczba punktów przypisanych do wykroczeń lub przestępstw stanowiących naruszenie przepisów ruchu drogowego oraz wysokość grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego i fakcie ich uiszczenia,
• dat popełnionych wykroczeń lub przestępstw stanowiących naruszenia przepisów ruchu drogowego.

Napisałem, że „mogą mieć także wpływ”, a nie, że „mają wpływ” dlatego, że wszystko zależy od polityki ubezpieczyciela, a w tym jego polityki cenowej.

W ramach drugiej kategorii, ubezpieczyciela interesują m.in.:

• typ pojazdu (np. samochód osobowy, jednoślad, przyczepa itp.),
• marka i model,
• rok produkcji i pierwszej rejestracji,
• pojemność i moc silnika,
• miejsce zakupu pojazdu,
• dotychczasowy przebieg i deklarowany roczny przebieg.

Wysokość składki OC może być inna z uwagi na to, że poszczególni ubezpieczyciele przykładają różne wagi do wymienionych powyżej parametrów.

Sprawdź, co powinieneś wiedzieć o ubezpieczeniu OC >>

Jak długo jest ważne ubezpieczenie OC?

W znacznej większości przypadków umowa ubezpieczenia OC jest zawierana na 12 miesięcy. Można za nie zapłacić jednorazowo lub w ratach (ubezpieczyciel może rozłożyć płatność np. na 2, 4 raty, a nawet na 12 miesięcznych rat).

Na rynku dostępne są także krótkoterminowe polisy OC. Można je zawrzeć na co najmniej 30 dni. Z krótkoterminowego OC mogą skorzystać m.in. osoby prowadzące komisy samochodowe, posiadacze pojazdów wolnobieżnych, historycznych i przeznaczonych do jazd testowych, czy osoby sprowadzające pojazdy z zagranicy (tzw. ubezpieczenie graniczne).

W przypadku ubezpieczenia OC mamy do czynienia z automatyzmem odnowienia polisy. Oznacza to, że jeżeli najpóźniej dzień przed końcem obowiązywania polisy nie wypowiemy umowy, to automatycznie przedłuży się ona na kolejne 12 miesięcy.

Polisa nie odnowi się automatycznie kiedy w terminie nie zapłacisz raty ubezpieczenia oraz kiedy kupisz używany samochód od osoby fizycznej. W tym przypadku, do końca okresu ważności polisy, korzystasz z ubezpieczenia sprzedającego. Następnie jesteś zobowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia w dowolnym zakładzie ubezpieczeń, najpóźniej w ostatnim dniu ważności polisy sprzedającego.

Czym jest suma gwarancyjna?

W polisie OC znajdziesz informację o sumie gwarancyjnej, czyli maksymalnej kwocie, do której towarzystwo ubezpieczeniowe ponosi odpowiedzialność za powstałą szkodę. Wysokość sumy gwarancyjnej jest uregulowana ustawowo, i obecnie nie może być niższa od równowartości w złotych:

• w przypadku szkód na osobie – 5,21 mln euro,
• w przypadku szkód w mieniu – 1,05 mln euro.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy wartości te mają wzrosnąć odpowiednio do 6,45 mln euro (równowartość 29 876 400 zł) i 1,3 mln euro (równowartość 6 021 600 zł). Podwyższenie sumy gwarancyjnej jest wynikiem implementacji dyrektywy komunikacyjnej przyjętej przez Parlament Europejski.

Obie wartości odnoszą się do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.

Suma gwarancyjna w przypadku szkód osobowych jest wyższa niż w przypadku szkód w mieniu dlatego, że w przypadku szkody na mieniu odszkodowanie (np. za zniszczony samochód) jest wypłacane jednorazowo. W przypadku zadośćuczynienia za szkody na zdrowiu możemy mieć do czynienia np. z finansowaniem leczenia osoby poszkodowanej w wypadku czy z rentą, która będzie wypłacana nawet przez kilkanaście lat.

Brak ubezpieczenia OC – konsekwencje i koszty

Mimo tego, że ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest obowiązkowe, UFG rocznie wystawia ponad 300 tys. wezwań do wniesienia opłaty w związku z brakiem ważnej polisy OC.

Jakie są przyczyny wezwań? Z informacji, jakie otrzymałem z UFG, wynika, że od lat pozostają takie same. W większości przypadków wynikają ze zmiany właściciela pojazdu i wygaśnięcia polisy poprzedniego właściciela. Inne powody to brak płatności całkowitej kwoty składki albo jej raty (np. wpłata 1 010 zł zamiast 1 100 zł albo wpłata na przykład 11 rat po 100 zamiast 12 – wówczas polisa się nie przedłuża), nieubezpieczenie pojazdu w wymaganym terminie w związku z jego rejestracją (nowy albo sprowadzony – ubezpieczenie najpóźniej w dniu rejestracji) oraz błędne przekonanie o braku obowiązku ubezpieczenia zarejestrowanego pojazdu, który jest niesprawny technicznie.

W ponad 2/3 przypadków opłata nałożona przez UFG dotyczy osób, które pozostawały bez obowiązkowej ochrony ubezpieczeniowej dłuższej niż 14 dni. Liczba spraw, w których przerwa w ochronie nie była dłuższa niż 3 dni to mniej niż 1/5 wszystkich spraw w tym samym okresie.

UFG przypomina, że bez względu na okres, w którym posiadacz pojazdu mechanicznego pozostaje bez ochrony, ponosi on w każdym momencie ryzyko wygenerowania sobie ogromnego długu (z uwagi na możliwość spowodowania szkody i wzięcia na siebie osobistej odpowiedzialności za odszkodowania i świadczenia wypłacane poszkodowanym). Dlatego też opłata ma charakter prewencyjny. Oprócz interesów osób poszkodowanych ma chronić również majątek sprawcy szkody, bo – jak dodaje UFG –  jej sensem i celem jest spowodowanie takiego zachowania posiadacza pojazdu, które doprowadzi do zawarcia umowy OC. 

Dowiedz się, jak zgłosić szkodę do ubezpieczyciela >>

Co grozi za brak ubezpieczenia OC?

Zgodnie z art. 88 ustawy osoba, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia określonymi w ustawie, jest obowiązana wnieść opłatę. Wysokość opłaty obowiązującej w każdym roku kalendarzowym jest ustalana na podstawie minimalnego wynagrodzenia.

W roku 2025 minimalne wynagrodzenie wzrośnie dwa razy: od 1 stycznia 2024 r. wyniesie 4242 zł brutto, a od 1 lipca 2024 r. wyniesie 4300 zł brutto.. W ślad za tym w górę pójdzie kara za brak ubezpieczenia OC. Ile wynoszą kary za brak OC w 2025 r.? Tego dowiesz się z poniższej tabeli.

¹⁾ Równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
²⁾ Równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
³⁾ 1/3 minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Liczby w nawiasach dotyczą opłat obowiązujących w roku 2023.

Jeżeli w danym roku kalendarzowym pozostajesz bez ochrony ubezpieczeniowej:

• do 3 dni – zapłacisz 20% pełnej opłaty karnej,
• 4 do 14 dni – zapłacisz 50% pełnej opłaty karnej,
• powyżej 14 dni – zapłacisz 100% opłaty karnej.

Oprócz opłaty karnej będziesz też zobowiązany oczywiście do wykupienia ubezpieczenia OC.

Jak uniknąć kary za brak OC?

Najprostszą odpowiedzią na pytanie „jak uniknąć kary za brak OC?” jest posiadanie ważnej polisy ubezpieczeniowej. Jeżeli UFG zwróci się do Ciebie o okazanie dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, to licząc od daty odbioru wezwania, masz 30 dni, żeby:

• wykazać, że w okresie, który był wskazany w wezwaniu, Twój samochód był ubezpieczony,
• udokumentować, że nie dotyczy Cię obowiązek posiadania OC (np. jeśli zezłomowałeś swój samochód, przedstaw zaświadczenie ze stacji demontażu pojazdów).

Jeżeli nie byłeś już posiadaczem pojazdu, powinieneś przedstawić dowód jego zbycia (umowę sprzedaży lub umowę darowizny) oraz umowę OC ważną w dniu jego sprzedaży. Jeśli z kolei kupiłeś pojazd lub został on po raz pierwszy zarejestrowany w Polsce –umowę kupna lub dokument potwierdzający datę rejestracji.

Wniosek o umorzenie kary za brak OC

Od decyzji Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego o nałożeniu kary za brak OC można się odwołać. Z informacji opublikowanych przez UFG wynika, że zgodnie z art. 94. ust. 1. ustawy w uzasadnionych przypadkach, kierując się przede wszystkim wyjątkowo trudną sytuacją materialną i majątkową zobowiązanego, jak również jego sytuacją życiową, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może umorzyć opłatę w całości lub w części albo udzielić ulgi w jej spłacie. Oznacza to, że:

• jeśli OC nie kupiłeś, bo po prostu o tym zapomniałeś, to nie masz szans na uniknięcie kary i nie pozostaje Ci nic innego, jak jej zapłacenie,
• podstawą do umorzenia kary lub udzielenia ulgi w jej spłacie może być wyjątkowo trudna sytuacja materialna i majątkowa lub życiowa.

Wniosek o umorzenie kary za brak OC możesz pobrać ze strony internetowej UFG. Wypełniając go, należy jak najlepiej udokumentować swoją sytuację. Im więcej dokumentów ją potwierdzających dołączysz do wniosku, tym większa będzie szansa na to, że zostanie on rozpatrzony pozytywnie.

Opłata karna to nie wszystko

Przyjmijmy, że jeździłeś bez ubezpieczenia OC i spowodowałeś kolizję. W takim przypadku nie tylko zapłacisz mandat (kiedy poszkodowany kierowca dowie się, że nie masz OC z pewnością wezwie policję), ale też opłatę karną. To jednak nie wszystko: UFG zapłaci za naprawę szkód, a następnie wystąpi do Ciebie o zwrot kosztów (to tzw. roszczenie regresowe). Oznacza to, że koszty, które normalnie zostałyby pokryte przez ubezpieczyciela, poniesiesz z własnej kieszeni.

Nawet w tak prozaicznym – jak może się wydawać – zdarzeniu, jakim jest najechanie na tył pojazdu poprzedzającego, koszty mogą być wysokie. Mogą wynieść nawet kilkanaście tysięcy złotych. Wyobraź sobie teraz, że nie masz ubezpieczenia OC, powodujesz taką kolizję, a po jakimś czasie UFG występuje do Ciebie o zwrot kosztów.

Wydaje Ci się, że gorzej być nie może? To wyobraź sobie, że spowodowałeś nie kolizję, a wypadek (czyli w zdarzeniu są ranni). W takim przypadku koszty mogą sięgnąć kilkuset tysięcy, a nawet miliona złotych.

W 2021 r. UFG prowadził niemal 18 tys. postępowań regresowych, w których nieubezpieczeni sprawcy są winni ponad 310 mln zł. Wśród nich jest niemal tysiąc posiadaczy pojazdów, którzy z własnej kieszeni muszą zwrócić od 100 tys. zł do 2 mln zł.

Jak sprawdzić ubezpieczenie OC auta?

Chcesz sprawdzić, czy ubezpieczenie OC jest ważne? Możesz to zrobić przez internet. Wystarczy, że wejdziesz na stronę internetową UFG, a następnie wybierzesz: Baza OC i AC => Sprawdzenie ubezpieczenia OC => Identyfikacja umowy OC na dzień. Wystarczy już tylko wpisać numer rejestracyjny lub numer VIN pojazdu i kliknąć „Dalej”.

Sprawdzenie ważności ubezpieczenia OC to nie wszystko. Już niedługo będziesz mógł sprawdzić, jak Twoja historia ubezpieczeniowa sytuuje Cię na tle innych kierowców z takiej samej grupy wiekowo-geograficznej. Dzięki Elektronicznemu Systemowi Centralnej Oceny Ryzyka poznasz swoją ocenę (w skali od 1 do 5 – im ocena wyższa, tym lepiej), a także pobierzesz spersonalizowany raport na swój temat. 

UFG na swojej stronie internetowej pisze, że ocena punktowa będzie wyznaczana na podstawie danych o ubezpieczeniach komunikacyjnych gromadzonych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny z wykorzystaniem zaawansowanych metod statystycznej analizy danych, w tym statystyki aktuarialnej.

Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych trzeba mieć. Faktem jest, że żaden posiadacz samochodu nie cieszy się na myśl o tym, że właśnie kończy się ważność jego ubezpieczenia i będzie musiał je odnowić. Jeżeli – z różnych powodów – jednorazowe opłacenie składki ubezpieczeniowej będzie dla Ciebie problemem, pamiętaj, że możesz rozłożyć płatność na raty. Co prawda zapłacisz nieco więcej, ale i tak będzie to dla Ciebie bardziej opłacalne niż ryzykowanie podczas jazdy bez ważnej polisy.