Zasady udzielania pożyczek i kredytów gotówkowych regulują różne przepisy: m.in. kodeks cywilny oraz ustawa Prawo bankowe. Z punktu widzenia klientów indywidualnych najważniejsza jest jednak ustawa o kredycie konsumenckim, ponieważ w największym stopniu zabezpiecza ich interesy przy zawieraniu umów kredytowych z potężnymi instytucjami finansowymi takimi jak banki. Przepisy w tym zakresie były wielokrotnie zmieniane, dlatego warto wiedzieć, w jakim kształcie obowiązuje ustawa o kredycie konsumenckim w 2022 roku.
Co zawiera i co ustanawia ustawa o kredycie konsumenckim?
Aktualna ustawa o kredycie konsumenckim obowiązuje od 12 maja 2011 roku. Jej ustanowienie było związane z koniecznością dostosowania polskich przepisów do dyrektywy unijnej, której celem było ujednolicenie zasad udzielania kredytów konsumentom na terenie wszystkich państw członkowskich.
Jak sama nazwa wskazuje, ustawa ta reguluje sposób udzielania dość specyficznego rodzaju kredytu, jakim jest kredyt konsumencki. Najprościej mówiąc, jest to kredyt udzielany wyłącznie osobom fizycznym na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Takim kredytem jest zatem np. kredyt gotówkowy oferowany przez bank klientom indywidualnym czy pożyczka gotówkowa proponowana przez firmę pożyczkową.
Ustawy o kredycie konsumenckim nie stosuje się m.in. do umów dotyczących kredytów dla firm, pożyczek prywatnych, jakich udzielają osoby fizyczne, a także nieodpłatnych kredytów, np. darmowych chwilówek.
Ustawa o kredytach konsumenckich z 2011 roku wprowadziła precyzyjną definicję kredytu konsumenckiego, a także uregulowała zasady zawierania umowy kredytowej. Dzięki temu umowa kredytu konsumenckiego zapewnia kredytobiorcy m.in. prawo do wcześniejszej spłaty zobowiązania oraz prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni.
Po nowelizacji przepisów w 2016 roku nowa ustawa o kredycie konsumenckim uregulowała kwestię RRSO, a dokładnie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Zmiany te zostały wprowadzone za pomocą tzw. ustawy antylichwiarskiej, której celem było głównie wyeliminowanie z rynki horrendalnie drogich pożyczek pozabankowych.
Przy okazji także uporządkowano sektor parabanków, które odtąd mogą udzielać pożyczek wyłącznie po spełnieniu określonych warunków i dokonania rejestracji w Rejestrze Instytucji Pożyczkowych prowadzonym przez KNF.
Najważniejsze postanowienia ustawy o ochronie praw konsumenta przy zaciąganiu kredytu konsumenckiego
Poniżej wyjaśniamy zapisy ustawy o kredycie konsumenckim, które są najważniejsze z punktu widzenia kredytobiorcy.
Obowiązek informacyjny kredytodawcy
W przypadku kredytu konsumenckiego udzielające je instytucje mają obowiązek przekazania klientowi wszelkich informacji na temat jego warunków jeszcze przed zawarciem umowy. Powinny być one zawarte w tzw. formularzu informacyjnym kredytu i obejmować przede wszystkim szczegółowe dane na temat kosztów zaciągnięcia zobowiązania w określonej kwocie i na określony okres obowiązywania.
Opisane powinny być wszystkie składniki kosztów, czyli oprocentowanie, prowizja i wszelkie inne opłaty związane ze spłatą zobowiązania, nawet koszt ubezpieczenia kredytu czy wysokości odsetek za opóźnienie.
W formularzu informacyjnym powinny znaleźć się także informacje na temat RRSO (rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania) oraz praw przysługujących konsumentowi np. do wcześniejszej spłaty kredytu czy odstąpienia od umowy.
Co ważne, obowiązek szczegółowej prezentacji kosztów kredytu dotyczy także reklam takich produktów. Kredytodawcy muszą w nich ujawnić nie tylko wysokość oprocentowania, ale też wysokość RRSO i przedstawić koszty kredytowe w formie reprezentatywnego przykładu.
Treść umowy o kredyt konsumencki
Warto też znać art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, ponieważ wymienia on wszystkie zapisy, jakie powinny się znaleźć w umowie kredytowej. Treść takiego dokumentu musi więc zawierać m.in.:
- określenie rodzaju kredytu;
- termin obowiązywania umowy;
- kwotę kredytu;
- termin i sposób wypłaty środków konsumentowi;
- koszty kredytu – z wyszczególnieniem wysokości oprocentowania, prowizji i wszelkich innych opłat, a także określeniem wysokości RRSO na reprezentatywnym przykładzie;
- dodatkowe koszty wynikające np. z ubezpieczenia kredytu;
- wysokość odsetek za opóźnienie;
- zasady i terminy spłaty zobowiązania;
- informacje o prawach konsumenta (np. do bezpłatnego harmonogramu spłat, wynikach badania zdolności kredytowej, czy też odstąpienia od umowy);
- warunki rozwiązania umowy.
Ustawa o kredycie konsumenckim określa również, w jakiej formie zawiera się umowy podlegające ochronie konsumenckiej. Otóż mogą mieć one formę tradycyjną papierową, ale też być zawierane w sposób zdalny, a więc np. przez telefon lub Internet.
Maksymalne koszty kredytu konsumenckiego
Kluczowe dla kredytobiorców postanowienia do ustawy o kredycie konsumenckim wprowadziła tzw. ustawa antylichwiarska, ponieważ określiła maksymalny limit kosztów pozaodsetkowych kredytu. Chodzi tu o sumę wszystkich opłat pobieranych przez bank poza odsetkami wynikającymi z oprocentowania, czyli np. prowizję z tytułu udzielenie kredytu. Całkowite koszty pozaodsetkowe kredytu konsumenckiego nie mogą być zatem wyższe niż:
- suma 25% całkowitej kwoty kredytu i 30% całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym,
- 100% całkowitej kwoty kredytu w całym okresie kredytowania.
Warto też dodać, że kredytodawcy są zobowiązani do przestrzegania limitu kosztów odsetkowych kredytu. W tym przypadku obowiązują ich przepisy kodeksu cywilnego, które mówią, że oprocentowanie kredytu nie może być większe niż dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktu procentowego.
Prawa konsumenta
Ustawa wprowadziła szereg praw dla konsumentów zaciągających zobowiązanie. Najważniejsze uprawnienia kredytobiorcy wynikające z zaciągnięcia kredytu konsumenckiego wymieniamy poniżej.
- Prawo do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki – można to zrobić w ciągu 14 dni od jej zawarcia bez ponoszenia konsekwencji finansowych (należy jednak zwrócić kredytodawcy otrzymaną sumę kredytu powiększoną o odsetki za okres korzystania z pieniędzy),
- Prawo do wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego – można to zrobić w dowolnym momencie bez konieczności uprzedzania o tym kredytodawcy (uwaga: w niektórych przypadkach bank ma prawo zastrzec w umowie możliwość pobrania prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu),
- Prawo do spłaty kredytu walutowego w walucie, w jakiej był zaciągnięty (lub w jakiej był denominowany lub indeksowany).
Co ważne, w przypadku wcześniejszej spłaty koszt kredytu powinien zostać obniżony adekwatnie do okresu skrócenia umowy. Przepis ten zobowiązuje zatem instytucje finansowe także do zwrotu nadpłaconych odsetek i prowizji.
Warto wiedzieć, że zasada ta obowiązuje zarówno w stosunku do kredytu konsumenckiego, jak i kredytu hipotecznego. W pierwszym przypadku reguluje to art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, a co do kredytu hipotecznego art. 39 ustawy o kredycie hipotecznym.
Zobacz też: Zwrot prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu. Kiedy jest możliwy i jak go uzyskać?
Uzasadnienie odmowy udzielenia kredytu
Przepisy ustawy wyraźnie wskazują, że przed udzieleniem kredytu konsumenckiego banki i instytucje pożyczkowe powinny zbadać zdolność kredytową klienta i mogą w tym celu korzystać z różnych baz i rejestrów typu BIK i BIG.
Jednak dość istotny jest art. 10 ustawy o kredycie konsumenckim, ponieważ mówi on, że jeśli informacje zawarte w takich bazach są podstawą do odmowy udzielenia kredytu, kredytodawca powinien poinformować o tym klienta i wskazać konkretnie, w jakiej bazie widnieją wpisy uniemożliwiające mu zaciągnięcie zobowiązania.
Co mówi ustawa na temat maksymalnej kwoty kredytu konsumenckiego?
Jak wspomnieliśmy na początku, ustawa dość dokładnie opisuje, jaki produkt można nazwać kredytem konsumenckim. Jedną z jego istotnych cech jest wysokość zobowiązania.
Przepisy precyzują przede wszystkim, jaka jest maksymalna kwota kredytu konsumenckiego. Jak się okazuje, umowa o kredyt konsumencki nie powinna przekraczać wartości 255 550 zł.
Nietrudno zauważyć, że właśnie suma 200-250 tys. zł jest najczęściej określana przez banki jako maksymalna kwota kredytu gotówkowego.
Czy kredyt hipoteczny jest kredytem konsumenckim?
Konsumenci zaciągają nie tylko kredyty gotówkowe, ale także kredyty hipoteczne. Warto więc wyjaśnić, czy kredyt hipoteczny to też kredyt konsumencki.
Kredyt hipoteczny uregulowany został w odrębnej ustawie o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami z dnia 23 marca 2017 r. Ustawa ta zapewnia konsumentom jednak podobne prawa jak ustawa o kredycie konsumenckim.
Kredytodawcy mają zatem podobny obowiązek poinformowania klienta przed zawarciem umowy o wszystkich kosztach kredytu na formularzu informacyjnym czy o wpisie w bazie, będącym powodem odrzucenia wniosku.
Ustawa precyzuje również, co powinna zawierać umowa o kredyt hipoteczny. Konsument ma prawo bez podania przyczyny do odstąpienia od umowy o kredyt hipoteczny w terminie 14 dni od jej zawarcia, a także do spłaty zobowiązania przed terminem.
Należy jednak pamiętać, że kredyt konsumencki a kredyt hipoteczny to dość różniące się produkty, dlatego ustawa o kredycie hipotecznym określa także dodatkowe regulacje w zakresie jego udzielania, których nie ma w ustawie o kredycie konsumenckim. Przykładem jest choćby możliwość ubiegania się przez konsumenta o restrukturyzację zadłużenia w przypadku problemów ze spłatą kredytu czy zasady pobierania przez bank rekompensaty z tytułu wcześniejszej spłaty zobowiązania.
Ustawa o kredycie konsumenckim – podsumowanie
Dla osób planujących zaciągnięcie zobowiązania w banku lub firmie pożyczkowej w 2022 r. ustawa o kredycie konsumenckim powinna być obowiązkową lekturą. Dzięki niej jako konsumenci jesteśmy bowiem chronieni przed nieuczciwymi praktykami kredytodawców i możemy domagać się od nich określonych praw, np. do odstąpienia od umowy kredytowej czy wcześniejszej spłaty zobowiązania.
Zgodnie z zapisami ustawy kredyt konsumencki nie może też przewidywać kosztów przewyższających określone limity. Warto jednak pamiętać, że ustawa o kredycie konsumenckim dotyczy jedynie wybranych produktów kredytowych – przede wszystkim tych udzielanych konsumentom przez instytucje finansowe w kwocie do 255 550 zł, o charakterze pieniężnym i odpłatnym.
0 Komentarze