Odsetki ustawowe za opóźnienie luty 2024. Ile wynoszą i jak je obliczyć?

Kiedy zaciągasz kredyt czy pożyczkę, bierzesz na siebie obowiązek oddania długu wraz z naliczonymi odsetkami i innymi opłatami w terminach wskazanych w harmonogramie spłaty. Nie ma znaczenia, czy jest to kredyt gotówkowy czy kredyt hipoteczny. Dług trzeba spłacić.

Jeśli jednak spóźniasz się ze zwrotem kolejnych rat, bank ma prawo naliczyć odsetki karne, inaczej odsetki za opóźnienie. Sprawdź, ile wynoszą i kiedy zaczynają być naliczane odsetki ustawowe przy kredycie hipotecznym czy przy innego rodzaju zobowiązaniach finansowych.

Czym są odsetki za opóźnienie w spłacie kredytu lub pożyczki?

Odsetki kredytu naliczane są zgodnie ze stopą oprocentowania, którą klient wynegocjował z bankiem. Składać się może ona z marży bankowej oraz stopy referencyjnej. Na przykład przy kredytach hipotecznych w złotówkach stopą tą jest WIBOR(R) w odpowiednim okresie. Nie są to jednak jedyne odsetki, jakie bank może naliczyć. Określa się je mianem umownych. Istnieją ponadto odsetki ustawowe, które zostały uregulowane w przepisach.

Może dojść do sytuacji, w której nie zapłacisz miesięcznej raty kredytu na czas. Niezależnie od powodu tej zwłoki bank ma prawo ukarać Cię poprzez naliczanie odsetek za nieterminową spłatę zadłużenia.

Warto wiedzieć: Jakich minimalnych dochodów wymaga bank do kredytu?

Odsetki ustawowe mogą być naliczane w kilku przypadkach. W odniesieniu do kredytów i pożyczek możesz mieć do czynienia z:

• odsetkami kapitałowymi, które są naliczane są od pożyczonego kapitału. Odsetki kapitałowe są należne za wykorzystany kapitał i mogą być ujęte w umowie kredytu czy pożyczki;
• odsetkami za opóźnienie – są one naliczane, gdy kredytobiorca spóźnia się z zapłatą należności, a w umowie nie zostały ustalone odsetki za zwłokę w zapłacie.

Odsetki karne, inaczej ustawowe odsetki za opóźnienie, określane są mianem odsetek sankcyjnych. Wierzyciel nalicza je, jeśli nie zapłacisz na przykład raty kredytu w terminie. Ten rodzaj odsetek regulowany jest przez art. 481 Kodeksu cywilnego. Odsetki karne należą się wierzycielowi bez względu na okoliczności spóźnienia z zapłatą należności, nawet wtedy, gdy spóźnienie wynikało z przyczyn całkowicie niezależnych od dłużnika.

Istnieją dwa rodzaje odsetek za opóźnienie:

• podstawowe – ich wysokość to suma stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktu procentowego;
• maksymalne – stanowią dwukrotność stawki podstawowej.

Zatem kiedy stosujemy odsetki ustawowe, a kiedy za opóźnienie? Odsetki ustawowe naliczane są w okresie, w jakim korzystasz z pożyczonego kapitału, i są one ujęte w umowie kredytu czy pożyczki. Odsetki za opóźnienie znajdują swoje zastosowanie dopiero w momencie, gdy przekroczysz wyznaczony w umowie termin spłaty zobowiązania.

Wierzyciel ma prawo rozpocząć naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie od następnego dnia od terminu płatności zobowiązania.

Jak liczy się odsetki ustawowe za opóźnienie?

Warto nie tylko znać aktualną stawkę odsetek, ale także wiedzieć, jak się liczy odsetki ustawowe za opóźnienie. W tym celu wystarczy zastosować prosty wzór:

(Kwota zaległości × liczba dni opóźnienia w uiszczeniu raty × wysokość stawki odsetek ustawowych) / 365.

Poniżej prezentujemy przykład, jak obliczyć odsetki karne w praktyce.

Przykład

Załóżmy, że nie zapłaciłeś raty kredytu w wysokości 2000 zł, a termin płatności minął 30 dni temu. W takiej sytuacji zapłacisz odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości:

(2000 zł × 30 dni × 12,25%) / 365 = 20,14 zł

Taka stawka odsetek za opóźnienie będzie stosowana przez bank czy firmę pożyczkową, jeśli odpowiednio w umowie kredytowej lub pożyczkowej nie została określona wysokość odsetek karnych. Natomiast odsetki te nigdy nie powinny być wyższe od maksymalnych odsetek za opóźnienia w płatnościach. Stanowią one dwukrotność odsetek za opóźnienie – obecnie będzie to więc 24,5 proc. w skali roku.

Ile wynoszą odsetki ustawowe za opóźnienie w 2025 roku?

Naliczanie ustawowych odsetek za opóźnienie odbywa się z zastosowaniem stawki określonej w art. 481 Kodeksu cywilnego. Określono w nim, że jeśli stopa odsetek za opóźnienie nie została ustalona w umowie z klientem, to wierzycielowi będą należały się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktu procentowego.

Jeśli jednak wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może zażądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Za każdym razem wysokość odsetek za opóźnienie maksymalnie, w stosunku rocznym, nie może przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Jeśli jest inaczej, wierzycielowi mogą należeć się tylko maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie.

Czy wiesz? Czym jest wskaźnik RdD przy kredycie hipotecznym?

Warto zapoznać się z poniższą tabelą, przedstawiono w niej bowiem wysokość odsetek ustawowych. Ile wynoszą? Jaki jest wzór na obliczanie? 

Warto wiedzieć w praktyce, jak obliczyć odsetki karne od kredytu na przykładzie. Liczy się je w ten sposób:

(Kwota zaległości × liczba dni opóźnienia w uiszczeniu raty × wysokość stawki odsetek ustawowych) / 365.

Jeśli nie zapłaciłeś raty kredytu w wysokości 2000 zł, a termin płatności minął 30 dni temu, to wówczas zapłacisz odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości:

(2000 zł × 30 dni × 11,50%) / 365 = 18,90 zł

Taka stawka odsetek za opóźnienie będzie stosowana przez bank czy firmę pożyczkową, jeśli odpowiednio w umowie kredytowej lub pożyczkowej nie została określona wysokość odsetek karnych. Natomiast odsetki te nigdy nie powinny być wyższe od maksymalnych odsetek za opóźnienia w płatnościach. Stanowią one dwukrotność odsetek za opóźnienie – obecnie będzie to więc 23 proc. w skali roku.

Kiedy powstaje roszczenie o odsetki?

Odsetki karne naliczane są w momencie, gdy upłynie termin uregulowania danego świadczenia, na przykład raty kredytu czy pożyczki. Wówczas wierzyciel, nawet pomimo tego, że raczej nie poniósł w związku z Twoim opóźnieniem jakichkolwiek szkód, i tak od dnia następującego po terminie płatności może naliczać już ustawowe odsetki karne.

Pojawia się wtedy tak zwane świadczenie uboczne od głównej wierzytelności. Wierzyciel nalicza odsetki karne nie wyższe od tych, jakie zostały określone w umowie z klientem, ale nie mogą one przekroczyć maksymalnych odsetek ustawowych 2025, czyli na dany rok, w którym powstało opóźnienie.

W tym kontekście polecamy też: Ustawa antylichwiarska – najnowsze założenia

Kiedy płacimy odsetki ustawowe, a kiedy odsetki ustawowe za opóźnienie?

Jakie odsetki za opóźnienie zapłacisz, jeśli nie uiścisz o czasie raty albo nie zwrócisz do firmy pożyczkowej całkowitej kwoty? Będą to w pierwszej kolejności odsetki karne określone w Twojej umowie. Zdarza się jednak, że nie zostaną one określone, co nie oznacza też, że wierzyciel nie będzie mógł sobie zrekompensować swojej straty.

Jeśli odsetki nie zostały określone w umowie, należne będą odsetki ustawowe za opóźnienie, których podstawą określenia jest stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktu procentowego.

Kiedy liczą się odsetki za opóźnienie, a kiedy kapitałowe?

Kiedy dłużnik spóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel ma prawo żądać od niego odsetek za zwłokę. Nie ma przy tym znaczenia, czy poniósł szkodę i czy dłużnik jest odpowiedzialny za powstałe opóźnienia. Natomiast odsetki w kredycie, określone już na wstępie w umowie kredytowej podpisywanej z bankiem, są odsetkami kapitałowymi. Można powiedzieć, że stanowią one wynagrodzenie za korzystanie z cudzych środków. 

Za jaki okres naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie?

Wiesz, ile wynoszą odsetki ustawowe za opóźnienie. Znając wysokość odsetek ustawowych, możesz oszacować, jak wysoką karę zapłacisz wierzycielowi za to, że nie uiściłeś na czas np. raty kredytowej. Pojawia się jednak naturalne pytanie o to, od jakiego momentu są naliczane odsetki karne ustawowe. Znajdują one zastosowanie wtedy, gdy w umowie bank czy firma pożyczkowa nie określiły, jakie będą odsetki karne.

Odsetki za opóźnienia w płatnościach naliczane są od kolejnego dnia, w którym płatność stała się wymagalna. W momencie spłaty zobowiązania wraz z naliczonymi odsetkami wierzyciel przestaje naliczać odsetki za opóźnienie. Nie mogą być one naliczane dłużej niż przez 3 lata – później ulegają przedawnieniu. Jest to zgodne z art. 118 Kodeksu cywilnego – odsetki jako świadczenia okresowe przedawniają się z upływem 3 lat.

Czy w przypadku odsetek za opóźnienie mają zastosowanie ulgi lub limity?

Wiele osób zastanawia się, do jakiej kwoty nie nalicza się odsetek ustawowych za opóźnienie, ponieważ niekiedy kwota zaległości jest tak niska, że wartość odsetek karnych okazuje się wręcz symboliczna.

Warto więc wiedzieć, że przepisy Kodeksu cywilnego nie wskazują limitów dla odsetek za opóźnienie, poza maksymalną ich stawką. To oznacza, że wierzyciel ma prawo je naliczyć także dla niskich kwot zaległości i już za jeden dzień zwłoki w płatności. W praktyce jednak, jeśli opóźnienie i odsetki są faktycznie niewielkie, wierzyciele często „odpuszczają” dłużnikom i nie naliczają odsetek karnych.

Minimalne odsetki za opóźnienie określone są natomiast dla zaległości podatkowych, ponieważ nie nalicza się ich, jeśli ich wysokość nie przekracza trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez Pocztę Polską za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej (art. 54 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej). Nieco inny limit ustalony jest dla odsetek za zwłokę od niezapłaconych w terminie składek ZUS. Nie nalicza się ich bowiem w przypadku, gdy ich kwota nie przekracza 1% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Warto wiedzieć! Nie jesteś w stanie spłacać kredytu? Sprawdź, co robić i jakie masz możliwości!

W jaki sposób musimy opłacić odsetki za opóźnienie?

To naturalne, że musisz wywiązać się ze spłaty kredytu, a odsetki ustawowe za zwłokę zostaną doliczone do Twojego długu. Wraz z wymaganą kwotą raty i doliczonymi odsetkami kapitałowymi czy ustawowymi będziesz płacić też odsetki ustawowe za opóźnienie w uiszczeniu takiej kwoty. Zwykle są one spłacane na takie samo konto jak należność wobec wierzyciela.

Czy można nie zapłacić odsetek za opóźnienie?

Ustawowe odsetki od długu mogą spędzać sen z powiek tym osobom, które z różnych powodów nie mają w odpowiednim czasie wymaganej kwoty do opłacenia raty. Czy zawsze odsetki za opóźnienie w spłacie pożyczki zostaną naliczone? Czy można ich uniknąć? Niestety nie. Można im jedynie zapobiegać, terminowo spłacając raty bankowi lub innemu wierzycielowi.