Co to jest benchmark i gdzie jest stosowany?

W terminologii branżowej rynku finansowego wykorzystuje się często anglojęzyczne pojęcia. Zapożyczenia językowe są powszechne w tym zakresie – nawet słowo „kredyt” pochodzi od łacińskiego credete, oznaczającego ufać, wierzyć.

Rzeczywiście, bank udzielający kredytu gotówkowego klientowi w pewnym sensie wierzy, że zostanie on zwrócony wraz z odsetkami. Możesz spotkać się też i z innymi terminami, np. benchmarkiem. Zobacz, co oznacza benchmark. Definicja tego pojęcia może być bardzo rozbudowana.

Co to jest benchmark?

Zastanawiasz się nad pojęciem „benchmark”? Co to jest benchmark i czy istnieje polski odpowiednik tego terminu? Otóż zgodnie z definicją jest to swoisty wzorzec, który wykorzystywany jest w procesie badania wydajności organizacji lub pewnych systemów. Z tym określeniem wiąże się podobnie brzmiący benchmarking – instrument, w którym pomiar wykonywany jest przez zastosowanie punktu odniesienia, czyli właśnie benchmarku.

Interesujesz się inwestowaniem? Dowiedz się, jakie masz możliwości! >>. 

Benchmark pozwala dążyć do doskonałości, uczyć się od najlepszych i z nimi porównywać. Pod względem formalnym to poszukiwanie najefektywniejszych metod dla danej działalności, które pozwolą przedsiębiorcy osiągnąć pożądaną przewagę konkurencyjną.

Inna definicja wskazuje, że jest to poszukiwanie najlepszych, wzorcowych sposobów postępowania poprzez uczenie się od innych i wykorzystywanie ich doświadczenia. Musisz jedynie uznać, że inne osoby mają większą wiedzę czy umiejętności w konkretnym zakresie. Benchmarkiem może być też prowadzona ciągle ocena produktów, usług i metod stosowanych przez dane przedsiębiorstwo na tle osiągnięć jego konkurentów lub liderów w danej branży.

Skąd wziął się benchmark?

Same słowa „benchmark” i „benchmarking” pochodzą od anglojęzycznego słowa bench-mark. Oznacza ono reper, tj. punkt orientacyjny wyznaczony w widocznym z daleka miejscu, na przykład w formie wieży. Może być wykorzystywany w pomiarach niwelacyjnych, ale w Polsce określenie to częściej odnosi się do finansów. Dlatego należy powiedzieć, że benchmark wziął się od punktu orientacyjnego, a dziś jest utożsamiany z punktem odniesienia, wzorcem lub pewną normą.

Jedną z pierwszych definicji benchmarku podało Amerykańskie Centrum Produktywności i Jakości (APQC) w 1993 roku. Wskazało ono, że jest to „najlepszy w swojej klasie”, co oznacza najwyższy standard dla danego procesu gospodarczego, wzorzec doskonałości.

Do czego służy benchmark w finansach?

Benchmark możesz wykorzystywać, nie tylko prowadząc działalność gospodarczą. Finanse to jeden z obszarów, w których sprawdzają się prace z tego zakresu. W terminologii stosowanej w finansach benchmark jest określany jako stopa odniesienia lub wskaźnik referencyjny. Oznacza on dowolny opublikowany wskaźnik, indeks lub liczbę odnoszącą się do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub jego wartości.

Przykładem benchmarku w finansach mogą być stopa inflacji, rentowność bonów skarbowych, wartość indeksów giełdowych, jak WIG20 czy WIG. Także w przypadku funduszy inwestycyjnych można mówić o benchmarku. Fundusz wykorzystuje wzorcowy portfel, który stanowi punkt odniesienia do dokonywania ocen wyników zarządzania aktywami funduszu.

Benchmark funduszu inwestycyjnego (TFI) ułatwia podjęcie decyzji inwestycyjnych. Stosuje się go jako sposób pozwalający na porównywanie wyników zarządzania portfelami inwestycyjnymi, przy czym każdy wynik wyższy od benchmarku funduszu oznacza, że jest on właściwie zarządzany.

Każdy fundusz inwestycyjny ma swój benchmark, odzwierciedlający politykę inwestycyjną. Celem zarządzającego jest natomiast osiągnięcie lepszego wyniku niż ustalony. Giełda, na której funkcjonują fundusze akcyjne, ma benchmarki oparte na indeksach giełdowych, głównie WIG lub WIG20 – dwóch najważniejszych indeksach polskiej GPW. Benchmark pod tym względem umożliwia inwestorom określenie efektywności inwestycyjnej TFI.

W kontekście giełdy GPW benchmark jest niezwykle istotny, ponieważ mówi o tym, jak efektywna jest dokonana inwestycja. Zależy on od miejsca inwestycji – dlatego jeśli będą to inwestycje w akcje wybranych spółek, będzie związany z indeksem akcji, a w przypadku benchmarku związanego z giełdą towarową będzie to automatycznie indeks towarów.

Rodzaje benchmarków

Wyróżnić można cztery rodzaje benchmarku. Jaki stosować w danej sytuacji? Wszystko zależy od zaistniałych okoliczności. Spotkać możesz się z takimi typami benchmarku, jak:

• wewnętrzny,
• konkurencyjny,
• ogólny lub horyzontalny,
• funkcjonalny.

Benchmark wewnętrzny

Benchmarking wewnętrzny znajduje zastosowanie w dużych organizacjach, które w swojej strukturze mają wiele placówek i filii, realizujących zbliżone działania i dążących do osiągnięcia podobnych celów. Dzięki takiemu podobieństwu można porównywać efektywność pracy poszczególnych oddziałów, identyfikować najlepsze z nich i sprawdzać, jakie rozwiązania stosują, by osiągnąć wyznaczone cele.

Nie ma problemu z taką identyfikacją, ponieważ wewnątrz tego samego przedsiębiorstwa czy korporacji przedsiębiorca i kadra menedżerska mają dostęp do wszystkich danych oraz pełne prawa do zastosowania wybranych rozwiązań. Benchmark wewnętrzny ma to do siebie, że zakłada porównywanie na różnych poziomach – między oddziałami, zakładami, filiami czy analogicznymi funkcjami w przedsiębiorstwie.

Ryzyko niepowodzenia przy zastosowaniu benchmarku wewnętrznego jest co prawda minimalne, ale wadą jest to, że porównujesz tylko swoje własne rozwiązania i błędy.

Nie zestawiasz ich z innymi przedsiębiorstwami na rynku, dlatego warto stosować ten rodzaj benchmarkingu jako uzupełnienie rozpowszechniania tzw. dobrych praktyk w przedsiębiorstwie. Przeprowadzenie benchmarku wewnętrznego może być dla Ciebie punktem wyjścia do rozpoczęcia działań z zakresu benchmarkingu zewnętrznego.

Benchmark konkurencyjny

Najlepszym przykładem benchmarku zewnętrznego jest benchmark konkurencyjny. W przeciwieństwie do wewnętrznego typu w tym przypadku nie masz tak łatwego dostępu do danych porównawczych. Konkurenci rynkowi całkiem słusznie nie chcą za bardzo ujawniać swoich danych i wskazywać rozwiązań, które pozwoliły im osiągnąć pewną przewagę.

W określonych przypadkach można jednak na zasadach partnerskich pozyskać dane, które posłużą do przeprowadzenia benchmarkingu konkurencyjnego. Nie powinien on być przy tym traktowany przez Ciebie jako element wywiadu gospodarczego.

Podjęcie współpracy z konkurentami w branży może rodzić niekorzystne konsekwencje. Możecie bowiem zostać oskarżeni o przygotowywanie np. zmowy cenowej czy podejmowanie innych zakazanych polskim prawem praktyk. Znalezienie nowych, lepszych, bardziej funkcjonalnych rozwiązań w przypadku benchmarku konkurencyjnego jest możliwe przy dobrej woli obu stron porównania oraz na większych rynkach.

Benchmark ogólny

Możesz też stosować benchmark ogólny, nazywany również globalnym lub horyzontalnym.

To odmiana funkcjonalnego benchmarkingu, która polega na porównywaniu ze sobą procesów o uniwersalnych cechach, czyli takich, które zachodzą w wielu organizacjach, niezależnie od dziedziny ich działalności. Łatwy dostęp do danych sprawia, że wymiana doświadczeń jest prostsza. Przedsiębiorcy mogą chętniej dzielić się swoimi praktykami, skoro nie należą do swojej bezpośredniej konkurencji, a sami mogą się dzięki temu sporo nauczyć.

Benchmark funkcjonalny

Wspominany benchmark funkcjonalny polega na wyszukaniu organizacji funkcjonujących w innych branżach, ale mających taki sam charakter jak Twoje przedsiębiorstwo.

W ramach benchmarkingu funkcjonalnego możesz porównać organizację obsługi klienta, obsługi pogwarancyjnej i gwarancyjnej, organizację transportu i logistyki, procesy zaopatrzenia czy tryb realizacji komunikacji wewnętrznej.

Benchmarking funkcjonalny z reguły nie jest trudny do przeprowadzenia, ponieważ partnerzy, którzy nie są dla siebie konkurencją, chętniej będą wymieniać się informacjami niezbędnymi do dokonania porównania. Możliwe jest przez to znalezienie rozwiązań zwiększających efektywność i skuteczność funkcjonowania.

Cechy charakterystyczne benchmarku

Benchmark w istocie jest przedsiębiorstwem lub procesem, który możesz brać za wzór dla swojej firmy. Zidentyfikowanie odpowiednich benchmarków jest bardzo ważne dla przebiegu procesu benchmarkingu. Firmy wytypowane przez Ciebie do porównania niekoniecznie wyrażą zgodę na współpracę z Tobą.

Nie licz na to, że znajdziesz bliźniaczo podobną i zarazem idealną organizację, z której wzorca będziesz mógł skorzystać przy modernizacji czy reorganizacji swojej działalności. Bardziej prawdopodobne jest to, że firmy przyjęte jako benchmark w pewnych obszarach będą nawet gorzej zorganizowane niż Twoje przedsiębiorstwo.

W katalogu cech dobrego benchmarku powinny znaleźć się:

• perspektywiczne myślenie o działalności,
• zorientowanie na jakość,
• jasna komunikacja kierunków i celów rozwoju,
• posiadanie zdolności i chęci do wprowadzania zmian,
• stosowanie narzędzi benchmarkingu,
• zorientowanie na interesariuszy,
• uczestniczenie w procesach benchmarkingowych,
• startowanie w konkursach jakości,
• całościowe i systemowe traktowanie funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Benchmark znajduje szerokie zastosowanie w sferze finansowej, zwłaszcza przy inwestowaniu. Taki wzorzec czy stopa odniesienia odpowiednio dobrane do trybu inwestowania będą służyć do oceny efektywności inwestycji w jednostki uczestnictwa funduszy, ale nie tylko tam benchmark może być użyteczny.

Przykłady z rynku finansowego pokazują, że funkcjonuje on również na GPW. Benchmarkiem może być indeks giełdowy, np. WIG czy WIG20, lub średnia rentowność bonów skarbowych.

8 kroków, jak wziąć kredyt dla firmy

Jak zaplanować i wdrożyć benchmark wewnątrz naszej organizacji?

Jeśli przystępujesz do benchmarku i chcesz wykonać taką analizę we własnym przedsiębiorstwie, możesz zacząć od tak zwanego etapu zero, czyli od autoanalizy. Służy ona dokonaniu analizy porównawczej i doskonaleniu własnych procesów jeszcze przed rozpoczęciem właściwego benchmarkingu.

Być może w ramach autoanalizy znajdziesz rozwiązania, które pozwolą Ci na optymalizację procesów dokonywanych w przedsiębiorstwie. Trzeba właściwie zaplanować benchmark. Typ działalności przedsiębiorstwa jest przy tym bardzo istotny.

Dobry plan działania to połowa sukcesu – to złote przysłowie odnosi się do różnych przedsięwzięć, w tym gospodarczych. Dlatego w przypadku benchmarkingu planowanie pełni tak ważną funkcję. Jeśli przeprowadzasz go w swojej firmie, musisz wskazać, co właściwie będzie przedmiotem Twoich badań lub porównań.

Określ, czy będzie to produkt procesu lub funkcja przedsiębiorstwa. Konieczne będzie wskazanie mierników pozwalających później określić dobry produkt. Mogą one być parametrami ilościowymi, badanymi również i w innych przedsiębiorstwach. Konieczne jest zmierzenie parametrów jakościowych, opisowych, które odgrywają ważną rolę na kolejnych etapach zaprezentowanego benchmarkingu całkowitego

Czy zakup obligacji indeksowanych inflacją jest obecnie opłacalny?

Benchmarking realizowany jest etapowo i obejmuje takie fazy, jak:

• Planowanie – obejmujące identyfikację przedmiotu badań, wytypowanie przedsiębiorstw do porównań oraz wybór metody zbierania danych.
• Analiza – obejmuje przeprowadzenie badań, ustalenie odchyleń w zakresie efektywności przedsiębiorstwa oraz określenie poziomów oczekiwanych, przyszłych wyników.
• Integracja – dotyczy komunikowania, jakie wyniki osiągnięto w ramach benchmarkingu, oraz ustalenia celów funkcjonalnych.
• Wdrożenie – opracowanie wstępnego planu wdrożenia, według którego realizowane będą następnie działania, oraz ich skontrolowanie.

Efektem przeprowadzenia benchmarkingu powinno być wypracowanie nowych lub zmodyfikowanych, ale lepszych rozwiązań w różnych obszarach działalności danego przedsiębiorstwa. Cechy benchmarkingu wskazują, że może on być dostosowany do potrzeb firmy czy podejmowanych inwestycji – tak jest w przypadku benchmarku rynkowego.