Co to jest ubezpieczenie obowiązkowe? Sprawdź!

W Polsce podstawą prawną regulującą działalność ubezpieczeniową jest ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej wprowadza podział ubezpieczeń na obowiązkowe i dobrowolne. Sprawdź, kiedy, gdzie i jakie ubezpieczenia są dla ciebie obligatoryjne, a z jakich możesz, choć nie musisz skorzystać. Wiedza ta przyda ci się między innymi przy kupowaniu samochodu, zaciąganiu kredytu, zwłaszcza z zabezpieczeniem hipotecznym, czy też przy zakupie mieszkania.

W jakich sytuacjach wymagane jest ubezpieczenie obowiązkowe?

Wspomniana już przez nas ustawa z 28 lipca 1990 roku o działalności ubezpieczeniowej wprowadza podział na ubezpieczenia obowiązkowe i ubezpieczenia dobrowolne.

Ubezpieczeniami obligatoryjnymi są:

• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,
• ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego,
• inne ubezpieczenia przewidziane na mocy dotychczas obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.

Dodatkowo trzeba jeszcze podkreślić, że zarówno ty, jako osoba ubezpieczająca, jak i firma ubezpieczeniowa, do której zgłosisz się po ubezpieczenie, macie prawny nakaz zawarcia umowy. Ubezpieczyciel nie może ci odmówić zawarcia umowy, jeśli ma dane ubezpieczenie w swojej ofercie.

Z uwagi na przymus ubezpieczenia można też wyodrębnić:

• ubezpieczenia powszechne – wymienione w ustawie, w skrócie OC dla kierowców, rolników czy budynków, których warunki regulują odpowiednie przepisy. Warunki ubezpieczenia są jednolite dla wszystkich ubezpieczających i ubezpieczycieli. Za naruszenie nakazu zawarcia umowy ubezpieczeniowej grozi sankcja finansowa, a jej zapłacenie i tak nie zwolni cię z obowiązku ubezpieczenia.
• ubezpieczenia szczególne – dotyczą wyłącznie określonych grup zawodowych, np. biegłych rewidentów, dla których szczególne warunki ubezpieczenia regulują właściwe przepisy, ogólne warunki ustalane są zaś przez zakłady ubezpieczeń. W tym wypadku brak ochrony nie powoduje nałożenia sankcji karnych, ale jest jednym z powodów uzasadniających podjęcie decyzji administracyjnych. Jeśli np. broker objęty ubezpieczeniem szczególnym obowiązkowym nie wykupi takiej ochrony, to straci zezwolenie na prowadzenie swojej działalności brokerskiej.

W przepisach ubezpieczeń powszechnych ustalone są:

• moment powstania obowiązku ochrony,
• zakres ubezpieczenia,
• minimalne sumy gwarancyjne,
• zakres praw i obowiązków stron umowy.

Ubezpieczenie obowiązkowo trzeba wykupić m.in. przy kupowaniu samochodu, ale również wówczas, gdy prowadzisz gospodarstwo rolne. Jednocześnie przy zaciąganiu kredytu gotówkowego i kredytu hipotecznego możesz mieć obowiązek wykupienia ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych.

Ubezpieczenie obowiązkowe przy kredycie gotówkowym i hipotecznym

Może ci się wydawać, że ubezpieczenie kredytu gotówkowego czy kredytu hipotecznego jest zabezpieczeniem wyłącznie dla banku, który cię kredytuje, a dla ciebie pozostaje tylko koniecznym do poniesienia kosztem. Odpowiednie ubezpieczenie także i dla ciebie może być jednak korzystne, ponieważ chroni cię tak na wszelki wypadek, a czasem umożliwia zaciągnięcie kredytu hipotecznego. Warunki kredytowania mogą nakładać na ciebie obowiązek ubezpieczenia, jeśli np. twoja zdolność kredytowa lub wkład własny okazują się zbyt niskie, by udzielić ci od ręki kredytu.

Ubezpieczenie kredytu jest właściwie połączeniem usługi bankowej i finansowej. Głównym jego celem jest zabezpieczenie spłaty kredytu do banku w razie wystąpienia określonych zdarzeń losowych, które mogłyby uniemożliwić ci terminową spłatę podjętego zobowiązania. Dla banku ubezpieczenie spłaty kredytu jest pożądanym elementem, ale warto podkreślić, że żadne przepisy prawne nie nakładają na kredytobiorców obowiązku ubezpieczenia kredytu.

Banki mogą kierować się własną polityką i sprawić, że wykupienie polisy będzie dla ciebie po prostu korzystne z uwagi na możliwość skorzystania z preferencyjnych warunków. Jednocześnie bank w przypadku braku twojej zgody na zawarcie umowy ubezpieczenia może żądać innego zabezpieczenia spłaty.

Zdecydowanie częściej niż kredyty gotówkowe ubezpieczane są kredyty hipoteczne. Ranking takich zobowiązań pokaże, jakie warunki kredytowania można uzyskać, wykupując ochronę.

Do najczęściej spotkanych umów ubezpieczenia przy kredytach mieszkaniowych zalicza się:

• Ubezpieczenie na życie – stosowane przy kredytach hipotecznych i gotówkowych, gdzie na wypadek śmierci kredytobiorcy kwota zobowiązania pozostająca do spłaty jest uregulowana przez ubezpieczyciela, przez co nie obciąża spadkobierców zmarłego.
• Ubezpieczenie od utraty pracy – ubezpieczyciel bierze na siebie obowiązek spłaty określonej liczby rat kapitałowo-odsetkowych, jeśli w okresie kredytowania i w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej zostaniesz zwolniony, z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy. Jeśli zwolnienie będzie wiązało się z samodzielnym wypowiedzeniem umowy czy ze zwolnieniem dyscyplinarnym, na uruchomienie ubezpieczenia od utraty pracy nie możesz liczyć.
• Ubezpieczenie na wypadek trwałego inwalidztwa czy na wypadek utraty zdolności do wykonywania pracy – stosowane są przy kredytach konsumpcyjnych i hipotecznych. Ubezpieczyciel zobowiązuje się w ich przypadku do spłaty kredytu, jeśli ty jako kredytobiorca ulegniesz wypadkowi prowadzącemu do trwałego inwalidztwa uniemożliwiającego wykonywanie pracy lub gdy wypadek taki stanie się powodem twojej niezdolności do pracy. Warunkiem uruchomienia ubezpieczenia jest złożenie wniosku przez kredytobiorcę i udokumentowanie zdarzenia ubezpieczeniowego oraz niezdolności do pracy czy inwalidztwa.
• Ubezpieczenie nieruchomości – przypisywane wyłącznie umowom o kredyt hipoteczny. Banki wymagają przy tym, byś objął ochroną nieruchomość w razie pożaru lub wystąpienia innych zdarzeń losowych.

Zgodnie z ustawą o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami z 23 marca 2017 roku bank czy doradca kredytowy, który przedstawi ci ofertę w imieniu banku, muszą poinformować cię o możliwości zawarcia umowy bez produktów dodatkowych, czyli bez ubezpieczenia.

Wykupienie ubezpieczenia do kredytu hipotecznego czy konsumpcyjnego nie jest twoim obowiązkiem wynikającym z ustawy. Może ci się to jednak opłacać. Pamiętaj bowiem, że zobowiązanie możesz spłacać przez nawet 25–35 lat, a w tym czasie może się wiele zdarzyć. Zadbaj o bezpieczeństwo finansowe i pomimo braku obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia zdecyduj się na jej podpisanie.

Masz swobodę wyboru, gdzie podpiszesz umowę ubezpieczenia kredytu. Polisa musi jedynie spełniać odpowiednie, minimalne wymagania banku w tym zakresie. Możesz też wykupić ubezpieczenie spłaty kredytu w tym samym banku, w którym pożyczasz pieniądze.

Ubezpieczenie obowiązkowe zdrowotne

Być może zastanawiasz się, czy ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowe? Każda osoba pracująca m.in. na podstawie umowy o pracy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeśli z kolei nie pracujesz i nie podlegasz z innego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu obowiązkowemu, wówczas masz prawo w każdym momencie skorzystać z dobrowolnej ochrony.

Wszystkie te osoby, które są objęte obowiązkowym ubezpieczeniem, mają prawo korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej, które są finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Możesz też ewentualnie ubezpieczyć się dobrowolnie, by uzyskać dostęp do podstawowej opieki medycznej NFZ.

Obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym są objęte trzy grupy osób, zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:

• pracownicy w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
• osoby prowadzące działalność gospodarczą,
• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.

Jako pracownik lub zleceniobiorca masz zapewnione przez pracodawcę lub zleceniodawcę ubezpieczenie zdrowotne. Mają oni obowiązek zgłosić cię do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odprowadzać regularnie składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Obecnie składka ta wynosi 9 proc. podstawy wymiaru, a w 2020 roku podstawą jest zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego ogłaszanego przez GUS. W 2020 roku minimalna wysokość składki zdrowotnej wynosi 362,34 zł.

Ubezpieczonym w ramach ubezpieczenia zdrowotnego jest również osoba, która nie pracuje, ale jest emerytem, rencistą, bezrobotnym bądź członkiem rodziny osoby ubezpieczonej i została zgłoszona do ubezpieczenia.

Zupełnie czym innym od obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, pozwalającego na korzystanie bezpłatnie ze świadczeń medycznych finansowanych przez NFZ, jest dobrowolny pakiet medyczny. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne czy też medyczne możesz wykupić w dowolnie wybranej firmie ubezpieczeniowej.

Ubezpieczenie obowiązkowe samochodu

Masz samochód lub motor? Sprawdź, jakie ubezpieczenia samochodu jest obowiązkowe, a jakie dobrowolne. Na mocy Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych obowiązkowym ubezpieczeniem jest m.in. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Innymi słowy to polisa komunikacyjna OC.

Masz obowiązek zawarcia stosownej umowy dla swojego samochodu, motocyklu czy innego pojazdu najpóźniej w pierwszym dniu jego rejestracji w urzędzie. Polisa OC samochodu jest zawsze zawierana na 12 miesięcy i chroni poszkodowanych w kolizji lub wypadku drogowym. Tobie, jako ubezpieczającemu samochód, zapewnia zaś wzięcie przez ubezpieczyciela odpowiedzialności finansowej za spowodowane przez ciebie szkody w ruchu drogowym. Dotyczy to pokrycia kosztów szkód osobowych i majątkowych.

Każda firma ubezpieczeniowa, która oferuje ubezpieczenie OC pojazdów, musi oferować je w takim zakresie, w jakim wskazano to we wspominanej ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. Nie ma więc znaczenia, w jakiej firmie ubezpieczenie OC zostanie przez ciebie wykupione. Ubezpieczyciele mają w swoich ofertach zawsze takie same wysokości sum gwarancyjnych, które wynikają z art. 36 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Suma ta nie może być niższa niż równowartość w złotych:

• 5 210 000 euro – w przypadku szkód na osobie, w odniesieniu do jednego zdarzenia, bez względu na liczbę poszkodowanych;
• 1 050 000 euro – w przypadku szkód w mieniu, w odniesieniu do jednego zdarzenia, bez względu na liczbę poszkodowanych.

Wysokość minimalnych sum gwarancyjnych w ramach ubezpieczeń OC wynika z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczenia od takiej odpowiedzialności (dyrektywa 2009/103/WE). 

Do dobrowolnych ubezpieczeń komunikacyjnych zalicza się m.in. autocasco – AC czy też ubezpieczenie Assistance. Możesz wykupić taką ochronę dla swojego auta, chociaż nie masz takiego obowiązku.