Inflacja a kredyt. Poznaj wpływ inflacji na koszty kredytów gotówkowych i hipotecznych

Aby dowiedzieć się, jak inflacja wpływa na kredyty, poruszymy następujące kwestie: 

• Co się dzieje z kredytem podczas inflacji? Kapitał kredytu traci na wartości, bo staje się mniej wart niż w momencie zaciągania zobowiązania. Z drugiej strony skutkiem inflacji może być wzrost kosztów kredytu, a więc i rat kredytowych.
• Czy warto brać kredyt przy wysokiej inflacji? Wiąże się to z większym ryzykiem, ponieważ z powodu wzrostu stóp procentowych i oprocentowania kredytu mogą pojawić się problemy ze spłatą zobowiązania.
• Czy jak spada inflacja to spadną raty kredytu? Wskutek spadku inflacji powinny spaść raty kredytów, jednak nie dzieje się to automatycznie.

Czym jest inflacja?

Zanim wyjaśnimy, jaki wpływ ma inflacja na kredyty hipoteczne i gotówkowe, warto przypomnieć, na czym dokładnie polega inflacja i jakie ma skutki dla konsumentów.

Czym jest inflacja? Jest to utrzymujący się proces wzrostu ogółu cen w gospodarce, którego skutkiem jest spadek siły nabywczej pieniądza. Niewielki poziom inflacji jest zjawiskiem naturalnym. Problem pojawia się, gdy inflacja gwałtownie rośnie, tak jak miało to miejsce w ostatnich latach. Przypomnijmy, że w Polsce inflacja w 2022 roku wyniosła 14,4% w stosunku do roku poprzedniego, a w 2023 roku 11,4%.

Najważniejszym miernikiem inflacji jest wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI, ang. Consumer Price Index), który określa poziom inflacji dla koszyka typowych towarów i usług, jakie są nabywane przez gospodarstwa domowe. Najbardziej na inflację konsumencką CPI wpływają ceny żywności i napojów, paliwa oraz nośników energii.

A skąd się bierze wysoka inflacja? Jej przyczyny mogą być różne np. nadmierna ilość pieniądza w gospodarce, wzrost cen paliw i energii na światowych rynkach (przekłada się to na wzrost niemal wszystkich dóbr i usług), wzrost kosztów produkcji i pracy, czy wreszcie niewłaściwa polityka monetarna.

Z punktu widzenia przeciętnego Kowalskiego skutkiem inflacji jest to, że za ten sam koszyk produktów przy codziennych zakupach musi wydawać coraz więcej pieniędzy. Przy tym samym poziomie dochodów jego portfel zatem się kurczy i powoduje, że może wydać mniej na inne potrzeby.

Bezpośrednim skutkiem inflacji jest zatem spadek wartości pieniądza. Spada wartość pensji, ale też oszczędności, bo za zgromadzoną np. na lokacie kwotę pieniędzy można kupić mniej niż kiedyś. A jak wpływa inflacja na kredyty hipoteczny lub kredyt gotówkowy?

Co wpływa na wysokość miesięcznej raty kredytu?

Miesięczna rata kredytu składa się z części kapitałowej oraz odsetkowej. W ramach tej pierwszej spłacamy zatem pieniądze otrzymane z banku, natomiast w ramach tej drugiej koszty kredytowe. W tym ujęciu inflacja na kredyt wpływa w następujący sposób:

• spada realna wartość kapitału kredytu – skoro za pożyczony kapitał można dzisiaj kupić mniej niż w momencie zaciągania zobowiązania, realnie zwrócimy do banku mniej niż pożyczyliśmy;
• rosną koszty kredytowe – konkretnie rosną odsetki ze względu na wzrost oprocentowania.

Wzrost oprocentowania nie wynika jednak bezpośrednio z inflacji. Nie jest więc tak, że jak inflacja rośnie, to automatycznie banki podnoszą oprocentowanie kredytów.

Na oprocentowanie kredytu składa się:

• stała marża banku (bank ustala ją przy zawieraniu umowy kredytowej),
• niezależny od banku wskaźnik referencyjny (na jego wysokość bank nie ma wpływu).

To właśnie wahania tego drugiego składnika powodują zmiany oprocentowania kredytów i wysokości rat kredytowych.

Najczęściej stosowanym przez banki wskaźnikiem referencyjnym do ustalania oprocentowania kredytów jest WIBOR®. Odzwierciedla on aktualną średnią stopę procentową, po jakiej banki w Polsce udzielają sobie pożyczek. Na jej wysokość wpływają natomiast stopy procentowe NBP, zwłaszcza stopa referencyjna.

Jak ma się do tego inflacja? Otóż jednym z zadań banku centralnego NBP jest prowadzenie takiej polityki monetarnej, aby utrzymywać w kraju inflację na bezpiecznym poziomie. Obecnie cel inflacyjny wynosi 2,5% (z dopuszczalnym odchyleniem o 1 p.p.). Jeśli inflacja przekracza ten poziom, NBP „rękami” Rady Polityki Pieniężnej, podnosi stopy procentowe, aby w ten sposób ograniczyć ilość pieniędzy w gospodarce i tym samym zdusić inflację. Wzrost stóp procentowych powoduje wzrost WIBOR®, a więc także zwiększanie się oprocentowania kredytów oraz rat kredytowych.

Czy inflacja wpływa na kredyt gotówkowy?

Jeśli panuje inflacja a kredyt gotówkowy ma zmienne oprocentowanie, to jego raty wcześniej czy później mogą wzrosnąć. Kiedy jednak to nastąpi, zależy od tego, kiedy wzrosną stopy procentowe oraz na jakim wskaźniku oparte jest oprocentowanie kredytu gotówkowego. Najczęściej takim wskaźnikiem jest WIBOR 1M lub 3M – w pierwszym przypadku bank aktualizuje oprocentowanie i raty co miesiąc, w drugim co trzy miesiące.

Inflacja na kredyt gotówkowy zwykle nie wpływa w aż tak silny sposób, ponieważ:

• kredyt gotówkowy udzielany jest na nieduże kwoty i ma krótki okres spłaty (maks. 10 lat),
• pod względem kwotowym odsetki nie są wysokie,
• zmiana oprocentowania i rat następuje dość często.

Wobec powyższego raty kredytu gotówkowego przy inflacji rosną, ale wzrosty te sięgają kilkunastu lub kilkudziesięciu złotych, a więc nie są aż tak odczuwalne dla kredytobiorcy.

Jak inflacja wpływa na kredyt hipoteczny?

Kredyt hipoteczny a inflacja to już znacznie silniejsza zależność, ponieważ:

• przy takim kredycie wysoka kwota zobowiązania i długi okres spłaty (do 35 lat) przekładają się na bardzo wysokie raty i pokaźne odsetki,
• dominującą część raty stanowią odsetki,
• oprocentowanie zmienne hipotek oparte jest najczęściej na wskaźnikach WIBOR 3M lub 6M, według których raty kredytowe aktualizowane są odpowiednio co 3 lub co 6 miesięcy.

W efekcie inflacji raty kredytu hipotecznego są zatem podwyższane rzadziej, ale w znacznym stopniu, nawet o kilkaset złotych. W dalszej części tekstu przedstawimy takie wyliczenia, a także wyjaśnimy, jaki wpływ będzie miała inflacja na kredyt hipoteczny w 2024 roku.

Inflacja a WIBOR

Jak już wspomnieliśmy wyżej, inflacja na kredyt hipoteczny nie ma bezpośredniego wpływu. Na jego oprocentowanie wpływ ma WIBOR.

Najlepiej pokazuje to wykres prezentujący, jak zmieniała się inflacja i WIBOR 3M w okresie od stycznia 2021 roku do grudnia 2023 roku. Doskonale na nim widać, że zmiany obu wskaźników nie następowały w ten sam sposób. Pomimo że inflacja w Polsce rosła od początku 2021 roku, WIBOR zaczął rosnąć dopiero jesienią. Dlaczego? Ponieważ dopiero wtedy Rada Polityki Pieniężnej podniosła stopy procentowe, które mają największy wpływ na wysokość wskaźników WIBOR.

Inflacja a stopy procentowe

Poniższy wykres z kolei pokazuje, jak inflacja wpływa na stopy procentowe. Nietrudno zauważyć, że linia odzwierciedlająca zmiany stopy referencyjnej NBP ma bardzo podobny przebieg jak linia ukazująca zmiany WIBOR 3M. To właśnie dlatego wpływ inflacji na kredyt w dużym uproszczeniu jest następujący:

1. Najpierw rośnie inflacja.
2. Potem następuje reakcja RPP, która podnosi stopy procentowe NBP.
3. Wskutek wzrostu stóp procentowych rośnie WIBOR.
4. Nowe stawki WIBOR powodują wzrost oprocentowania kredytów i rat kredytowych.

Warto jednak podkreślić, że zmiany wskaźników WIBOR dość często nie pokrywają się z działaniami RPP, co również widać na naszych wykresach. Jesienią 2022 roku WIBOR 3M bowiem dalej rósł, pomimo że Rada Polityki Pieniężnej utrzymywała stopy procentowe na tym samym poziomie. Takie zachowanie wskaźnika WIBOR® wynikało bowiem z obaw rynku o dalsze podwyżki stóp ze względu na wciąż rosnącą inflację.

Podobnie było w 2023 roku – od mniej więcej lipca WIBOR 3M zaczął stopniowo się obniżać, pomimo że Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe dopiero we wrześniu. Obniżki te były jednak oczekiwane przez rynek, co miało odzwierciedlenie właśnie we wskaźnikach WIBOR ®.

Hiperinflacja a kredyt hipoteczny

Bardzo wysoka inflacja, czyli hiperinflacja, na kredyt hipoteczny może mieć jednak i pozytywny wpływ z punktu widzenia kredytobiorców. Powodem jest spadek wartości pieniądza. Czy inflacja dewaluuje kredyt? Tak, kredyt dewaluuje, o ile wskaźnik inflacji przekracza oprocentowanie kredytu. Realna stopa procentowa jest wówczas ujemna, dzięki czemu również realna wartość kredytu maleje.

Przykładowo, jeśli zaciągnąłeś kredyt hipoteczny na mieszkanie w 2022 roku, gdy średnia cena za 1 m2 wynosiła 10 tys. zł, a pod koniec 2023 roku wzrosła do 12 tys. zł, to znaczy że w ujęciu realnym kredyt stracił na wartości. Stracił, ponieważ za tę samą kwotę kredytu kupiłbyś obecnie znacznie mniejsze mieszkanie.

Dowiedz się więcej: Czy wartość mieszkania rośnie wraz z inflacją?

Rosnąca inflacja – co oznacza dla kredytobiorcy?

Jeśli spłacasz kredyt a inflacja rośnie, to w rzeczywistości nie odczuwasz jego dewaluacji. Dla kredytobiorcy inflacja oznacza bowiem głównie wzrost kosztów i rat kredytowych.

Tak jak obiecaliśmy wyżej, przedstawiamy konkretne wyliczenia obrazujące, jak faktycznie mogą rosnąć raty w efekcie inflacji, a dokładnie wskutek wzrostu oprocentowania. Wykonaliśmy je za pomocą kalkulatora kredytowego dostępnego na naszej stronie.

Założenia: raty równe.

Jak inflacja wpływa na kredyt? Podsumowanie

Inflacja niesie za sobą wiele skutków zarówno dla gospodarki, jak i konsumentów. Nie pozostaje obojętna także dla kredytobiorców, ponieważ w jej efekcie:

• następuje dewaluacja kredytu,
• rosną stopy procentowe, przez które rośnie WIBOR, oprocentowanie kredytów i raty kredytowe,
• spłata kredytu staje się trudniejsza – ze względu na wyższe koszty kredytowe, jak również skurczenie się domowego budżetu.

Kiedy kredyty będą tańsze? Inflacja już od dłuższego czasu spada i według przewidywań NBP w 2024 r. powinna osiągnąć poziom 4,6%, co stworzy przestrzeń do dalszych obniżek stóp procentowych. Jest to dobra prognoza nie tylko dla osób planujących wziąć kredyt w 2024 roku, ale też obecnych kredytobiorców, ponieważ jest szansa, że ich raty jeszcze w tym roku się obniżą.