Z roku na rok przybywa osób, które decydują się na zainwestowanie w fundusze inwestycyjne. Oferują one większe zyski niż lokaty bankowe, a przy tym wiele z nich uważanych jest za bezpieczniejszą formę inwestowania środków. Umiejętne inwestowanie może dać Ci wysokie prowizje. Ponadto niski kwotowy próg wejścia powoduje, że powinieneś poznać lepiej fundusze inwestycyjne i ich rodzaje. Na początku jednak warto wiedzieć, jaka jest ich definicja.
Fundusze inwestycyjne - podstawowa definicja
Fundusze inwestycyjne to forma zbiorowego inwestowania. Jej istotą jest lokowanie kapitału w różnorodne instrumenty dostępne na rynku finansowym. Najczęściej są to:
- papiery wartościowe,
- instrumenty rynku pieniężnego,
- inne prawa majątkowe.
Podstawą prawną działania funduszy inwestycyjnych jest ustawa o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2004 roku. Uczestnikami funduszy mogą być osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. W Twoim imieniu kapitał mogą w nich jednak lokować wyłącznie Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, zakładane przez firmy ubezpieczeniowe, banki oraz firmy zagraniczne, które prowadzą działalność w tym zakresie.
Dowiedz się więcej o możliwościach inwestowania >>
W jakim celu możesz zainwestować w fundusze inwestycyjne? Zwykle celem jest zwielokrotnienie posiadanego kapitału, odłożenie na emeryturę lub optymalizowanie podatków.
W ramach funduszu powoływane są podmioty, które mają na celu zadbać o bezpieczeństwo zgromadzonych środków. Wśród nich jest bank depozytariusz, czyli podmiot, który przechowuje pieniądze oraz inne aktywna oraz agent transferowy, rejestrujący wszystkie wpływy oraz wypłaty. Kontrolę nad nimi oraz nad innymi podmiotami, które zaangażowane są w procesy inwestowania, sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego.
Fundusze inwestycyjne można podzielić na rodzaje. W zależności od zastosowanego kryterium podziały te są różnorakie. Ich znajomość jest istotna przed rozpoczęciem inwestowania. Każdy fundusz ma bowiem obowiązek określić typ uczestnictwa na rynku.
Jakie są to rodzaje? Fundusze inwestycyjne najczęściej dzieli się według kryterium uczestnictwa oraz zawartości portfela.
Fundusze inwestycyjne według kryterium uczestnictwa
Fundusze inwestycyjne według kryterium uczestnictwa można podzielić na:
- fundusze inwestycyjne otwarte (FIO)
- specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty (SFIO)
- fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ)
Fundusz inwestycyjne otwarte
Fundusze inwestycyjne otwarte to najpopularniejszy rodzaj funduszu. Może w nie bowiem inwestować niemalże każdy. W zamian za wpłaty otrzymasz jednostkę uczestnictwa, czyli rodzaj tytułu uczestnictwa w funduszu. W co możesz zainwestować w ramach FIO?
Art. 93 ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazuje, że mogą być to:
- papiery wartościowe emitowane, poręczone lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski;
- papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego będące przedmiotem oferty publicznej, jeżeli warunki emisji lub pierwszej oferty publicznej zakładają złożenie wniosku o dopuszczenie do obrotu;
- depozyty w bankach krajowych lub instytucjach kredytowych,o terminie zapadalności nie dłuższym niż rok;
- instrumenty rynku pieniężnego inne niż określone w pkt 1) i 2), jeżeli instrumenty te lub ich emitent podlegają regulacjom mającym na celu ochronę inwestorów i oszczędności
- papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego, inne niż określone w pkt 1), 2) i 4), z tym że łączna wartość tych lokat nie może przewyższyć 10 % wartości aktywów funduszu.
Fundusz otwarty może zbyć właściwie nieograniczoną liczbę jednostek uczestnictwa. Ma natomiast obowiązek odkupić je zawsze na żądanie uczestnika. Fundusze te są więc w stanie szybko upłynnić otwarte lokaty.
Specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty
SFIO to specyficzny rodzaj FIO. Kluczowa różnica dotyczy tego, kto może być uczestnikiem funduszu. W przypadku SFIO statut bardzo dokładnie określa, jakie podmioty mogą zainwestować w ramach funduszu. Może również wprowadzać dodatkowe warunki stawiane uczestnikom, żądającym odkupienia jednostek uczestnictwa. Na przykład może określić termin, przed którym nie można się o to ubiegać.
W co może zainwestować SFIO? Zgodnie z art. 113 ustawy są to:
- jednostki uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych otwartych,
- tytuły uczestnictwa emitowane przez fundusze zagraniczne lub tytuły uczestnictwa emitowane przez instytucje wspólnego inwestowania z siedzibą za granicą.
Fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ)
Fundusz inwestycyjny zamknięty emituje nie jednostki uczestnictwa, a certyfikaty inwestycyjne. Ilość certyfikatów do wydania jest ograniczona do ustaleń dokonywanych w kolejnych emisjach. Uczestnik fundusz zamkniętego nie może również wymagać wykupienia certyfikatu w dowolnym momencie. Zgłoszenie umorzenia następuje tylko w terminach określonych przez fundusz. Zwykle odbywa się to raz na miesiąc lub raz na kwartał.
Czy wiesz? ETF-y a klasyczne fundusze inwestycyjne. Która inwestycja jest bardziej opłacalna?
Certyfikaty możesz zakupić w ramach publicznej subskrypcji lub po wprowadzeniu ich do obrotu publicznego. Ich sprzedaż dostępna jest na rynku wtórnym, o ile notowane są na giełdzie, jednak zainteresowanie nimi jest niewielkie ze względu na niską płynność.
W co mogą inwestować fundusze zamknięte? Według art. 114 ustawy są to:
- papiery wartościowe,
- wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności wobec osób trzecich,
- udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością,
- waluty,
- instrumenty pochodne, w tym niewystandaryzowane instrumenty pochodne,
- prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń, dopuszczone do obrotu na giełdach towarowych,
- instrumenty rynku pieniężnego - pod warunkiem, że są zbywalne.
Fundusze inwestycyjne według kryterium zawartości portfela i polityki inwestycyjnej
Kryterium zawartości portfela oraz polityki inwestycyjnej pozwala wyróżnić cztery rodzaje funduszy inwestycyjnych. Są to:
- dłużne krótkoterminowe
- dłużne
- akcji
- mieszane
Fundusze inwestycyjne dłużne krótkoterminowe
Fundusze dłużne krótkoterminowe inwestują w papiery wartościowe, o terminie wykupu nie dłuższym niż dwa lata. Często termin wykupu jest nawet krótszy niż rok. 80% portfela takiego funduszu powinno składać się z krótkoterminowych papierów skarbowych, rządowych lub Narodowego Banku Polskiego.
Zwykle ryzyko związane z inwestowaniem w tym funduszu nie jest wysokie. Okresowe spadki nie powinny bowiem przekraczać kilku procent. Zysk z inwestycji można przyrównać do zysku z lokat. Jest to dobry wybór dla inwestorów ceniących niskie ryzyko, chcących przeczekać zmiany na rynkach akcji lub obligacji. Poziom opłaty za zarządzanie nie powinien być większy niż 1,5%.
Fundusze inwestycyjne dłużne
Fundusze inwestycyjne dłużne inwestują przede wszystkim w obligacje o stałym lub zmiennym oprocentowaniu. Część funduszy tego typu inwestuje 80% w papiery skarbowe, za czym idzie mniejszy stopień ryzyka. Druga część natomiast posiada w portfelu 50% obligacji korporacyjnych, co zwiększa ryzyko inwestycji.
Model portfela zakłada 90% obligacji oraz 10% gotówki. Ryzyko inwestowania w tym funduszu jest trochę wyższe od inwestycji w fundusze krótkoterminowe. Zwykle wahania nie przekraczają jednak kilkunastu procent. Szansa na zysk jest natomiast nieznacznie wyższa od zysków z lokat. Opłaty za zarządzanie plasują się na wysokości 3% rocznie.
Fundusze akcyjne
Fundusze akcyjne wyróżnia bardzo aktywna polityka inwestycyjna. Jak sama nazwa wskazuje, fundusz ten inwestuje głównie w akcje. Skupuje również inne papiery wartościowe.
Fundusze te są dużo bardziej ryzykowne od poprzednich, co jest związane ze znaczącymi wahaniami na giełdach. Najczęściej przynoszą wysokie zyski w czasie hossy oraz znaczące straty w czasie bessy. Powinieneś więc zdawać sobie sprawę z tego, że stopy zwrotu mogą się wahać w ciągu roku od minus kilkudziesięciu do plus kilkudziesięciu.
W modelu portfela tego funduszu 90% stanowią akcje oraz prawa do akcji, a 10% gotówka. Jest to zdecydowanie rodzaj inwestycji dla tych, którzy są w stanie zaakceptować wysoki poziom ryzyka. Poziom opłaty za zarządzanie dochodzi do 5%.
Fundusze mieszane
Fundusze mieszane, jak łatwo się domyślić, inwestują w różne typy aktywów. Ich portfele mogą się więc znacząco różnić. Niektóre fundusze inwestują w 20% w akcje, a pozostałe środki wkładają w obligacje, papiery rynku pieniężnego oraz gotówkę. Inne fundusze mogą robić zupełnie na odwrót, dlatego przed zainwestowaniem powinieneś dokładnie zapoznać się ze strukturą portfela funduszu.
Fundusze mieszane mogą przynieść wyższe zyski niż fundusze obligacyjne, a nie tak wysokie, jak fundusze akcyjne. Są to również fundusze dla osób, które akceptują stosunkowo wysokie ryzyko spadku wartości. Wysokość opłat za zarządzanie funduszem dochodzi o 5% rocznie.
Fundusze inwestycyjne według kryterium metody ustalania zysku z funduszu
Kryterium metody ustalania zysku z funduszy jest znacznie rzadziej stosowane. W ramach tego podziału wyróżnić można:
- fundusze benchmarkowe
- fundusze absolute return
Fundusze benchmarkowe przedstawiają uczestnikom porównanie wzrostu wartości jednostki uczestnictwa do przyjętych w prospekcie wzorców na tej podstawie oceniają, czy osiągnęły stawiane im cele.
Fundusze absolute return stawiają sobie natomiast za wyznacznik sukcesu przyniesienie inwestorowi ponadprzeciętnych zysków za pomocą umiejętnego reagowania na zmiany wartości elementów w portfelu inwestycyjnym.
Fundusze inwestycyjne według kryterium opłaty wstępnej
Kryterium opłaty wstępnej pozwala podzielić na dwa rodzaje:
- fundusze typu load
- fundusze typu no-load
W przypadku funduszu typu load pobierana jest opłata manipulacyjna. Może ona zostać naliczona zarówno w momencie wejścia, jak i wyjścia z funduszu. Wysokość opłaty manipulacyjnej najczęściej ustalana jest jako procent od kwoty rozliczenia. Przeznacza się ją na cele wynagrodzenia dystrybutorów.
Fundusze typu no – load nie mają opłat manipulacyjnych.
Fundusze inwestycyjne według kryterium wynagradzania za zarządzanie funduszem
Fundusze inwestycyjne pobierają od swoich uczestników opłatę za zarządzanie. Opłata ta liczona jest jako procent od wartości aktywów netto funduszu. Przypomnijmy, że w zależności od typu funduszu procent ten będzie inny.
- fundusze dłużne krótkoterminowe – do 1,5% rocznie
- fundusze dłużne – do 3% rocznie
- fundusze akcyjne – do 5% rocznie
- fundusze mieszana – do 5% rocznie
Niekiedy dodatkowe pobierana jest prowizja od wypracowanego zysku.
Specyficzne fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne w Polsce mogą mieć postać pojedynczego funduszu, który otwiera tzw. subfundusze. W takim modelu tylko fundusz posiada osobowość prawną. Jakie są zalety takiej konstrukcji funduszy? Przede wszystkim spójna i ujednolicona dokumentacja funduszu oraz możliwość przeprowadzenia optymalizacji podatkowej.
Fundusze inwestycyjne w Polsce
Fundusze inwestycyjne w Polsce działają na postawie ustawy z dnia 27 maja 2004 roku. Częściowo podlegają również regulacjom europejskim. Funduszami zarządzają Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, które zatrudniają specjalistów, w tym szczególnie doradców inwestycyjnych. Dzięki nim przed każdym zakupem papierów wartościowych dokonywana jest odpowiednia ocena zyskowności oraz ryzyka inwestycji. Towarzystwa mogą zarządzać pojedynczym funduszem lub być częścią większych grup finansowych.
Warunki uczestniczenia w funduszu
Do funduszu inwestycyjnego może przystąpić każdy podmiot, który chce:
- pomnożyć kapitał,
- utrzymać wartość kapitału,
- skorzystać z optymalizacji podatkowej,
- oszczędzić na emeryturę lub inne cele długookresowe.
Warunkiem uczestnictwa w funduszu jest wpłata określonej kwoty (ewentualnie papieru wartościowego). Kwota ta następnie przeliczana jest na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne (w zależności od typu funduszu). Stanowią one Twój tytuł prawny do bycia uczestnikiem funduszu. Tytuł ten nie jest papierem wartościowym i co do zasady nie można go zbyć, chociaż w przypadku certyfikatów istnieją od tej zasady wyjątki, określone w prospektach informacyjnych lub statutach.
Jak wybrać fundusz?
Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z taką formą lokowania środków, pewnie zastanawiasz się, jakie są najlepsze fundusze inwestycyjne. Wyboru nie ułatwiają różnorodne rodzaje, zasady funkcjonowania oraz osiągana efektywność poszczególnych funduszy. Na jakie elementy powinieneś koniecznie zwrócić uwagę przed pierwszą wpłatą do funduszu?
W pierwszej kolejności powinieneś określić, na jak długo chcesz oraz jesteś w stanie ulokować środki w funduszu. Jeśli zależy Ci na czasie i oczekujesz dość szybkiego, stabilnego wzrostu, lepszym wyjściem będą fundusze inwestujące w obligacje. Jeżeli natomiast chcesz inwestować w długim okresie oraz w bardziej ryzykowny sposób, pomyśl raczej o funduszach inwestujących w akcje.
Przed inwestycją z pewnością powinieneś porównać, jak interesujące Cię fundusze radzą sobie na rynku. Zwróć uwagę, czy fundusz notował znaczące spadki oraz czym były one spowodowane.
Nie nastawiaj się również na zainwestowanie dużej sumy w jeden fundusz. W celu zmniejszenia ryzyka niepowodzenia zdecydowanie lepiej postawić na dywersyfikację inwestycji.
Zobacz także: Co wybrać: lokatę długoterminową czy fundusz inwestycyjny? >>
0 Komentarze