Pożyczka od rodziny czy znajomego może wydawać się prosta i bezpieczna, ale w świetle przepisów podatkowych wiąże się z konkretnymi obowiązkami. Z tego artykułu dowiesz się, kiedy musisz zapłacić podatek PCC przy pożyczce prywatnej, jak uniknąć sankcji i jak poprawnie zgłosić pożyczkę do urzędu skarbowego.
-
Podatek PCC od pożyczki wynosi 0,5% i płaci go pożyczkobiorca.
-
Nie trzeba płacić PCC, jeśli pożyczka pochodzi od najbliższej rodziny i spełnione są warunki formalne.
-
Pożyczki do 1 000 zł są całkowicie zwolnione z podatku, nawet od znajomych.
-
Niezgłoszenie pożyczki w terminie może skutkować karą w wysokości aż 20% jej wartości.
Co to jest PCC i kto płaci podatek od pożyczki?
PCC to skrót od podatku od czynności cywilnoprawnych – opłaty, którą trzeba uiścić m.in. od umowy pożyczki zawartej pomiędzy osobami fizycznymi.
👉 Kto płaci podatek od pożyczki? Obowiązek leży po stronie pożyczkobiorcy – to on musi zgłosić pożyczkę do urzędu skarbowego i opłacić podatek, jeśli nie przysługuje mu zwolnienie.
📌 Przykład: Pożyczasz 20 000 zł od kolegi – nie jesteście rodziną. Jeśli nie przysługuje Ci zwolnienie, masz 14 dni od zawarcia umowy na zgłoszenie jej do urzędu i zapłatę podatku (0,5% × 20 000 zł = 100 zł).
Czy od pożyczki z banku płaci się podatek?
Nie. Pożyczki z banku, SKOK-u oraz tzw. chwilówki są zwolnione z PCC, ponieważ są opodatkowane VAT-em (z którego są też zwolnione). Oznacza to, że niezależnie od kwoty zaciągniętej – nie musisz nic zgłaszać do urzędu ani płacić podatku PCC.
Od jakiej kwoty pożyczki płaci się podatek?
W 2025 roku obowiązują następujące limity zwolnienia z PCC:
-
do 1 000 zł – każda pożyczka (nawet od znajomego) jest zwolniona z podatku,
-
do 36 120 zł – jeśli pożyczkodawcą jest ktoś z tzw. I grupy podatkowej (np. teściowa, zięć, synowa),
-
bez limitu kwoty – jeśli pożyczkę otrzymujesz od najbliższej rodziny (np. rodziców, dzieci, rodzeństwa), ale spełniasz określone warunki.
Jaką kwotę można pożyczyć bez podatku?
Zwolnienie z podatku dotyczy głównie pożyczek:
✅ do 1 000 zł – bez żadnych formalności,
✅ od rodziny do 36 120 zł w ciągu 5 lat – bez deklaracji i dowodu przelewu,
✅ bez ograniczenia kwoty, jeśli spełnisz dwa warunki:
- złożysz deklarację PCC-3 w ciągu 14 dni,
- otrzymasz pieniądze przelewem lub przekazem pocztowym (nie „do ręki”).
Czy pożyczki trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego?
Tak, jeśli wartość pożyczki przekracza ustawowy limit i nie przysługuje Ci zwolnienie, musisz:
-
Wypełnić formularz PCC-3 – dostępny na podatki.gov.pl.
-
Złożyć go online (np. przez ePUAP) lub papierowo w US.
-
Opłacić podatek w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.
📌 Uwaga: Jeśli przekroczysz termin, urząd może naliczyć podatek w wysokości 20% zamiast 0,5%.
Kiedy nie trzeba płacić PCC od pożyczki?
Oto przypadki, kiedy pożyczka nie podlega opodatkowaniu:
-
pochodzi od małżonka, rodziców, dzieci, rodzeństwa itp. – i spełniasz warunki (formularz + przelew),
-
pochodzi od dalszej rodziny (np. teściów), ale nie przekracza 36 120 zł w ciągu 5 lat,
-
pochodzi od kogokolwiek, ale nie przekracza 1 000 zł,
-
jest udzielona przez bank – wtedy działa zwolnienie z PCC na mocy przepisów o VAT.
PCC od pożyczki prywatnej i od znajomego
Pożyczka prywatna, czyli zawarta np. z koleżanką, sąsiadem czy byłym współpracownikiem, także podlega podatkowi, jeśli jej wartość przekracza 1 000 zł.
👉 Wtedy pożyczkobiorca musi:
-
złożyć PCC-3 w terminie 14 dni,
-
zapłacić 0,5% wartości pożyczki.
Uwaga!
W praktyce, wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że nawet takie „nieformalne” pożyczki są objęte przepisami i mogą zostać zakwestionowane podczas kontroli skarbowej – np. przy nagłym wzroście środków na koncie.
PCC-3 jak wypełnić – pożyczka od rodziny
Formularz PCC-3 wypełniasz samodzielnie lub z pomocą księgowej. Podajesz m.in.:
-
dane stron umowy (pożyczkodawca i pożyczkobiorca),
-
datę zawarcia umowy,
-
wartość pożyczki,
-
zastosowaną stawkę (najczęściej 0,5%).
Możesz złożyć deklarację online (np. przez ePUAP, podpis kwalifikowany lub profil zaufany).
Czy zwrot pożyczki trzeba zgłosić do urzędu?
Nie. Zwrot pożyczki (czyli oddanie pieniędzy pożyczkodawcy) nie podlega zgłoszeniu i nie rodzi obowiązku podatkowego. Warto jednak przechowywać dowody – np. potwierdzenia przelewów – na wypadek kontroli.
Zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego po terminie
Jeśli przekroczysz 14 dni na złożenie PCC-3, a urząd skarbowy się o tym dowie, możesz zapłacić aż 20% wartości pożyczki. To tzw. sankcyjna stawka, stosowana za zatajenie czynności cywilnoprawnej.
💡 Możesz złożyć tzw. czynny żal – oświadczenie, że zgłaszasz się dobrowolnie przed kontrolą. Wtedy US może odstąpić od sankcji.
Sprawdź koniecznie: Błąd w PIT – jakie są konsekwencje? Kary i sposoby naprawy błędów >>
Podatek od pożyczki – podsumowanie
Nie każda pożyczka wymaga zgłoszenia i zapłaty podatku, ale brak wiedzy może sporo kosztować. Warto znać limity i wyjątki – zwłaszcza gdy pożyczasz pieniądze od rodziny lub znajomych. A jeśli masz wątpliwości, lepiej skonsultować się z doradcą lub skorzystać z kalkulatora PCC na stronie podatki.gov.pl.
Dodatkowe źródła:
https://www.podatki.gov.pl/pcc-sd/rozliczenie-podatku-pcc-od-pozyczki/
32 Komentarze