Co z PPK po spadkach na giełdach? Czy warto nadal oszczędzać na emeryturę w Pracowniczych Planach Kapitałowych?

Na czym polegają Pracownicze Plany Kapitałowe?

Zanim wyjaśnimy, jak na oszczędności w PPK wpłynęła giełda i co z tego wynika, warto przypomnieć, czym w ogóle są Pracownicze Plany Kapitałowe i jak działają.

PPK to dodatkowy system oszczędzania na emeryturę, który ma charakter dobrowolny i jest przeznaczony dla osób pracujących oraz podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu. Polega on na regularnym odkładaniu co miesiąc określonej puli środków na specjalne konto uczestnika PPK, przy czym na wpłaty te składają się:

• uczestnik – czyli pracownik, który przeznacza na to minimum 2% pensji,
• pracodawca – dopłaca on min. 1,5% pensji pracownika,
• państwo – oferuje 250 zł wpłaty powitalnej + 240 zł w ciągu każdego roku.

Środki gromadzone w ramach Pracowniczego Planu Kapitałowemu należą do uczestnika, który może je w każdej chwili wypłacić. Jeśli jednak zrobi to przed ukończeniem 60. roku życia, otrzyma tylko część pieniędzy – potrącone zostaną mu bowiem wpłaty od państwa i 30% wpłat od pracodawcy, które trafią na jego konto w ZUS na poczet ubezpieczenia emerytalnego. Co więcej, jeśli na koncie PPK został wypracowany zysk, uczestnik musi od niego odprowadzić do US podatek Belki 19%.

Powyższych potrąceń nie ma, jeśli uczestnik wypłaci środki i przeznaczy je na wkład własny do kredytu hipotecznego lub z powodu poważnej choroby.

Z założenia więc oszczędzanie w PPK ma zwiększyć nasze bezpieczeństwo finansowe na emeryturze i dlatego powinno trwać co najmniej do 60. roku życia. Po osiągnięciu tego wieku uczestnik programu może wypłacać zgromadzone oszczędności już bez potrąceń, pod warunkiem że zrobi to w ratach na zasadach określonych przez ustawę.

W jaki sposób PPK jest uzależnione od sytuacji na giełdzie?

Środkami zgromadzonymi na kontach PPK zarządzają fundusze inwestycyjne, które inwestują je w papiery wartościowe – głównie akcje oraz obligacje. Sposób inwestowania pieniędzy zależy od wieku uczestnika Pracowniczego Planu Kapitałowego – im jest on młodszy, tym większa część środków trafia w bardziej ryzykowne aktywa, a więc głównie na rynek akcji. Ten ostatni niestety nie miał ostatnio dobrej passy.

W wyniku wojny na Ukrainie, inflacji oraz rosnącej groźby recesji, polska Giełda Papierów Wartościowych w pierwszym półroczu 2022 odnotowała potężne spadki. Były one tak duże, że skupiający największe polskie spółki indeks WIG20 został okrzyknięty najgorszym indeksem giełdowym świata 2022.

Niestety aż 40% środków z PPK jest inwestowana właśnie w spółki WIG20. Spadki na giełdzie pociągnęły więc za sobą w dół także jednostki uczestnictwa Funduszy Zdefiniowanej Daty PPK i poskutkowały tym, że na rachunkach uczestników Pracowniczych Planów Kapitałowych zamiast zysków pojawiły się straty. Niepokój wzbudziły zwłaszcza dane z lipca 2022 r., według których łączna wartość aktywów we wszystkich PPK spadła do 9 mld zł.

Co z PPK po spadkach na giełdzie?

Topniejące oszczędności na kontach PPK po spadkach na giełdzie wywołały wśród oszczędzających naturalne obawy o dalsze losy ich środków. Część osób wręcz zrezygnowała z PPK i wypłaciła pieniądze, aby uchronić się przed kolejnymi stratami, pozostali natomiast dość poważnie się nad tym zastanawiają. Czy słusznie?

Według wielu ekspertów nie należy zbytnio przywiązywać wagę do gorszych wyników funduszów PPK. Oszczędzanie w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych ma bowiem co do zasady charakter długoterminowy, a w długim horyzoncie czasowym naturalnie występują wahania koniunkturalne na giełdzie, które przynoszą okresowe wzrosty oraz spadki. Istnieje więc duża szansa, że aktualne straty zostaną odrobione przez fundusze w przyszłych latach.

Czy warto obecnie skorzystać z PPK?

Pracownicze Plany Kapitałowe są tak skonstruowane, że niestety wiążą się z ryzykiem nie tylko nieosiągnięcia zysków, ale także ryzykiem utraty środków. Bardzo trudno bowiem przewidzieć, co z PPK stanie się w przyszłości i czy polityka inwestycyjna funduszy zarządzających oszczędnościami uczestników okaże się rzeczywiście efektywna. W dużej mierze zależy to od nieprzewidywalnych czynników zewnętrznych – choćby koniunktury gospodarczej i sytuacji geopolitycznej, które wpływają na wycenę akcji spółek, a więc także wycenę jednostek uczestnictwa funduszy PPK.

Zwolennicy Pracowniczych Planów Kapitałowych podkreślają jednak, że tak naprawdę dość trudno na nich faktycznie stracić własne pieniądze. Oszczędności wynikające z wpłat pracownika są bowiem powiększane o wpłaty pracodawcy oraz wpłaty państwa i te ekstra dopłaty aktualnie nie tylko niwelują spadki wyceny jednostek uczestnictwa, ale wciąż zapewniają wysoką stopę zwrotu z inwestycji w PPK.

Dowodem na to są choćby wyliczenia prezentowane we wspomnianym wyżej Biuletynie PPK. Według nich osoba zarabiająca 5 300 zł miesięcznie i oszczędzająca w ramach funduszu od grudnia 2019 roku, ma dzisiaj około 90-procentowy zysk z inwestycji, ponieważ na jej koncie znajduje się o ponad 3 tys. zł większa kwota niż suma jej własnych wpłat.

Dodatkowym atutem PPK są wyjątkowo niskie opłaty za zarządzanie kapitałem w porównaniu do stawek rynkowych proponowanych przez inne podmioty na rynku inwestycyjnym, co również przemawia za korzystaniem z tej formy oszczędzania.

Podsumowując, oszczędzanie w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych może przynieść zyski, ale nie musi. Właśnie dlatego na pytanie, czy warto obecnie korzystać z PPK, każdy musi sobie odpowiedzieć sam. Warto jednak dodać, że ta forma oszczędzania wciąż cieszy się zainteresowaniem, ponieważ przybywa uczestników programu – od lipca do listopada ich liczba zwiększyła się bowiem z 2,42 do 2,5 miliona.

Przeczytaj także: Jak zmniejszyć ryzyko inwestycji?

W jaki sposób zabezpieczyć oszczędności w obecnych czasach?

Inwestowanie w Fundusze Zdefiniowanej Daty w ramach PPK wiążą się z ryzykiem, czego dowodem są ostatnie spadki na giełdzie skutkujące uszczupleniem kont uczestników Pracowniczych Planów Kapitałowych. Wiele osób zastanawia się więc nad alternatywnymi sposobami zabezpieczenia oszczędności, które w obecnych czasach są dodatkowo zjadane przez wysoką inflację.

Pod względem bezpieczeństwa wciąż najlepsze są lokaty bankowe oraz obligacje skarbu państwa, ponieważ istnieje minimalne ryzyko utraty ulokowanych w nich pieniędzy. Na bankowych depozytach jednak trudno dzisiaj realnie zarobić, ponieważ ich oprocentowanie wciąż jest o wiele niższe niż stopa inflacji.

Chcąc uchronić oszczędności przed inflacją, lepiej zainwestować w obligacje Skarbu Państwa indeksowane inflacją. Są one jednak wieloletnie i nie dają szansy na duże zyski. W pierwszym roku oszczędzania mają bowiem oprocentowanie zmienne nieuwzględniające inflacji, które jest zbliżone do oprocentowania lokat bankowych. Od drugiego roku natomiast oprocentowanie składa się z inflacji i marży wynoszącej zaledwie 1,5-1,75 %.

Niestety dość trudno znaleźć dzisiaj instrumenty finansowe, które nie wiążą się z ryzykiem utraty pieniędzy i jednocześnie zapewniają stopę zwrotu przewyższającą stopę realnej inflacji. Nie ma więc innego wyjścia jak podjąć decyzję – czy bardziej nam zależy na bezpieczeństwie, czy na zyskach i na tej podstawie wybrać sposób oszczędzania.