Żyrant – kto to jest, jakie ma prawa i kiedy ponosi odpowiedzialność?

Zostanie żyrantem to nie tylko przysługa dla bliskiej osoby, ale poważne zobowiązanie prawne i finansowe. Warto zrozumieć, z czym wiąże się poręczenie kredytu, zanim podpiszesz dokumenty – bo odpowiedzialność może ciążyć na Tobie przez lata, np. w przypadku kredytu gotówkowego.

Z artykułu dowiesz się:

• Żyrant odpowiada za spłatę długu, jeśli kredytobiorca przestanie regulować raty.

• Banki wymagają od żyranta pozytywnej historii kredytowej i stałych dochodów.

• Poręczenie wpływa na zdolność kredytową i jest widoczne w BIK.

• Żyrant nie może się samodzielnie wycofać z umowy, chyba że przewiduje to jej treść.

Kim jest żyrant i kiedy jest potrzebny?

Żyrant (poręczyciel) to osoba, która podpisuje umowę poręczenia, deklarując, że spłaci zobowiązanie, jeśli nie zrobi tego główny kredytobiorca. Jest to bardzo poważne zobowiązanie cywilnoprawne – regulowane przepisami Kodeksu cywilnego (art. 876 i dalsze). Taka forma zabezpieczenia jest stosowana głównie przy kredytach gotówkowych lub pożyczkach, zwłaszcza w przypadku niskiej zdolności kredytowej głównego wnioskodawcy.

Najczęstsze sytuacje, gdy wymagany jest żyrant:

• kredytobiorca ma nieregularne dochody lub umowę cywilnoprawną,

• historia kredytowa jest krótka lub negatywna,

• bank wymaga dodatkowego zabezpieczenia przy dużej kwocie zobowiązania,

• poręczenie jest warunkiem udzielenia pożyczki np. w zakładzie pracy.

Jakie wymagania trzeba spełnić, by zostać żyrantem?

Nie każdy może być poręczycielem – banki wymagają od żyranta spełnienia specyficznych kryteriów. Przede wszystkim:

1. Pełna zdolność do czynności prawnych – osoba musi być pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona.

2. Silna zdolność kredytowa i stabilne dochody – banki sprawdzają źródła przychodu oraz wysokość pozostałych zobowiązań (BIK, KRD) .

3. Pozytywna historia kredytowa – żyrant powinien nie mieć opóźnień w spłatach, aby zwiększyć wiarygodność kredytową kredytobiorcy.

To oznacza, że poręczenie wymaga tego samego poziomu sprawdzeń, co zwykły kredyt – bank bierze pod uwagę historię i możliwości finansowe żyranta na równi z dłużnikiem.

8 zasad budowania dobrej historii kredytowej

Zobacz więcej

Jakie obowiązki ma żyrant i co się dzieje, gdy dłużnik nie spłaca?

W momencie podpisania poręczenia żyrant staje się tzw. dłużnikiem solidarnym – czyli bank lub wierzyciel może domagać się spłaty całego zadłużenia zarówno od dłużnika, jak i poręczyciela. Żyrant nie musi być wcześniej informowany o zaległościach – komornik może zająć jego konto, wynagrodzenie czy majątek równie szybko jak w przypadku głównego kredytobiorcy.

Z czym musi się liczyć osoba, która zgodzi się zostać żyrantem:

• odpowiada za dług całym swoim majątkiem – łącznie z kontem osobistym czy nieruchomościami,

• może mieć zablokowaną zdolność kredytową – banki uwzględniają poręczenia przy ocenie ryzyka,

• nie ma prawa wycofać się z umowy poręczenia jednostronnie,

• może dochodzić roszczeń od dłużnika dopiero po spłacie długu – np. na drodze sądowej.

📌 Warto wiedzieć: Żyrant pojawia się w BIK – co oznacza, że inne instytucje finansowe widzą jego zaangażowanie w cudzy kredyt.

Jak działa poręczenie i kiedy poręczyciel spłaca zobowiązanie?

Poręczenie ma dwustopniowy charakter — żyrant odpowiada, dopiero gdy główny kredytobiorca realnie nie jest w stanie spłacać długu. Najczęściej procedura wygląda tak:

• Kredytobiorca ma opóźnienia (np. 1–3 raty),

• bank kontaktuje się z żyrantem i uruchamia wezwanie do spłaty,

• jeśli to nie przyniesie efektu, bank może skierować sprawę do sądu lub komornika (łącznie z majątkiem żyranta).

Żyrant staje się wtedy współdłużnikiem solidarnym i bank nie musi czekać na działania głównego dłużnika – może dochodzić roszczeń bezpośrednio u żyranta.

Czy żyrant może wziąć kredyt? A co jeśli chce się wycofać?

Teoretycznie tak – ale bank przed udzieleniem kredytu osobie będącej poręczycielem analizuje ryzyko, jakby był współkredytobiorcą. Jeśli wysokość poręczonego zobowiązania jest duża, a żyrant nie ma wystarczających dochodów, może zostać uznany za zbyt ryzykownego klienta. Co więcej – żyrant nie może wycofać się z poręczenia, jeśli nie przewidziano takiej możliwości w umowie lub gdy kredyt nie został jeszcze spłacony.

Poręczyciel ≠ współkredytobiorca – różnice:

• poręczyciel odpowiada „na wypadek niewypłacalności”, współkredytobiorca solidarnie od początku,

• poręczyciel nie musi być wskazany we wniosku kredytowym,

• poręczenie dotyczy najczęściej kredytów gotówkowych, współkredytobiorca występuje np. przy kredycie hipotecznym.

Jak żyrant może zabezpieczyć się i odzyskać pieniądze?

Choć rola poręczyciela wiąże się z dużym ryzykiem, prawo daje możliwość zabezpieczenia i podejmowania działań po spłacie długu:

• Umowa poręczenia może zawierać ograniczenie odpowiedzialności – np. określenie maksymalnej kwoty.

• Poręczyciel ma prawo do informacji o stanie spłaty i może uzyskać dostęp do raportu BIK, co pozwala monitorować sytuację i zareagować odpowiednio wcześnie.

• W razie konieczności może domagać się zwrotu pieniędzy od głównego dłużnika – poprzez wezwanie lub drogą sądową.

To elementarne narzędzia obrony żyranta, dlatego warto je znać i przed podpisem umowy konkretnie ustalić swoje prawa w poręczeniu – najlepiej przy wsparciu doradcy lub prawnika.

Podsumowanie

Bycie żyrantem to nie tylko przysługa – to pełnoprawne, odpowiedzialne zobowiązanie prawne. Warto dokładnie zapoznać się z umową i potencjalnymi konsekwencjami, zanim podpiszesz dokumenty. Jeśli pożyczkobiorca przestanie spłacać dług, odpowiedzialność spada na Ciebie – nawet jeśli wcześniej nie wiedziałaś o żadnych problemach. Poręczenie wpływa również na Twoją zdolność kredytową i może utrudnić zaciąganie nowych zobowiązań.