Co to jest dywidenda i kiedy jest wypłacana?

Dywidenda jest jednym ze źródeł dochodu, które mogą być brane pod uwagę przez instytucje finansowe podczas analizy zdolności kredytowej klienta. Dla osoby otrzymującej dywidendę może to zwiększyć jej szanse na uzyskanie pożyczki, takiej jak kredyt na mieszkanie.

Dlatego zrozumienie, czym jest dywidenda i jakie są zasady jej wypłaty, jest ważne dla osób planujących ubiegać się o finansowanie w banku, zwłaszcza jeśli są one beneficjentami regularnych wypłat dywidend.

Co to jest dywidenda? Definicja

Zacznijmy więc od wyjaśnienia, czym jest dywidenda. Definicja tego słowa ukryta jest w jego łacińskim odpowiedniku „dividendum”, które oznacza dosłownie „rzecz do podziału”. Dywidenda jest bowiem niczym innym jak częścią zysku wypracowanego w ciągu roku obrotowego, którym spółka postanawia się podzielić ze swoimi udziałowcami lub akcjonariuszami.

Co do zasady dywidenda jest wypłacana posiadaczom akcji w spółkach akcyjnych lub udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, a także wspólnikom spółek komandytowo-akcyjnych.

Jedną ze strategii inwestycyjnych jest kupowanie akcji tzw. spółek dywidendowych, czyli takich, które mają silną pozycję i regularnie co roku wypłacają swoim akcjonariuszom dywidendy. Taka forma inwestycji ma charakter długoterminowy i wiąże się z umiarkowanym ryzykiem. Listę spółek dywidendowych oraz ich notowania na giełdzie prezentuje specjalny indeks giełdowy – WIG-DIV.

Warto wiedzieć: Skąd się bierze cena/kurs akcji?

Jak obliczyć wysokość dywidendy?

Wysokość dywidendy wypłacanej akcjonariuszom lub udziałowcom określona jest w uchwale spółki dotyczącej przeznaczenia zysku na dywidendy. Co ważne, łączna kwota przeznaczona przez spółkę na ten cel nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, a także sumy niepodzielonych zysków z lat ubiegłych oraz kapitału zapasowego lub rezerwowego, jeśli został on utworzony z zysków spółki.

Zazwyczaj wysokość dywidendy określona jest jako kwota przypadająca na jedną akcję lub udział. Jak obliczyć dywidendę? Wystarczy pomnożyć jej stawkę przez liczbę posiadanych akcji. Na przykład inwestor posiadający 100 akcji spółki, która określiła wysokość dywidendy przypadającej na jedną akcję na kwotę 3 zł, otrzyma sumę 300 zł pomniejszoną o podatek.

Dla inwestorów istotne jest również obliczanie stopy dywidendy, czyli ile procent zysku wygeneruje inwestycja w akcje spółki dywidendowej. Do tego przydaje się kalkulator oraz wzór na stopę dywidendy: (wysokość otrzymanej dywidendy/ kurs akcji) x 100%.

Przykładowo, jeśli kurs akcji spółki na dzień przypadającego prawa do dywidendy wynosił 120 zł, a wysokość dywidendy 3 zł, stopa dywidendy wynosi 2,5%. Nietrudno się domyślić, że największym powodzeniem na giełdzie cieszą się akcje spółek oferujących najwyższą stopę dywidendy.

Dom maklerski – co to jest i czym się zajmuje?

Zobacz więcej

Czy od dywidendy należy opłacić podatek?

Inwestując w akcje spółek dywidendowych, należy pamiętać, że otrzymane dywidendy będą opodatkowane. Jaki jest podatek od wypłaty dywidendy i kto go płaci? W tym przypadku mamy do czynienia z podatkiem od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatek Belki, który wynosi 19%.

Jest on naliczany i odprowadzany do urzędu skarbowego przez spółkę wypłacającą dywidendy, dlatego inwestorzy otrzymują swoje świadczenie pomniejszone o ten podatek.

A jak rozliczyć się z dywidendy? Tutaj mamy dobrą informację – inwestor, będący osobą fizyczną, który otrzymał dywidendę pomniejszoną o podatek, nie musi już nic robić. Nie jest więc konieczne wykazywanie dywidendy w zeznaniu rocznym.

Nieco bardziej skomplikowane rozliczenie dywidendy jest wówczas, gdy inwestujemy w spółki zagraniczne, ponieważ w takiej sytuacji podatek od dywidendy jest zwykle pobierany w kraju danej spółki. Ze względu na przepisy o unikaniu podwójnego opodatkowania polski inwestor musi się rozliczyć z polskim fiskusem jedynie w przypadku niedopłaty podatku do19%.

Przykładowo, jeśli w danym kraju podatek od dywidendy został pobrany w wysokości 15%, w Polsce należy dopłacić brakujące 4%. Należy to zrobić w rocznej deklaracji PIT 38 i uwzględnić w niej wartość dywidendy przeliczonej na złotówki według kursu z ostatniego dnia roboczego przed otrzymaniem wypłaty.

Podatek od dywidendy w 2022 roku jest dość wysoki, dlatego wiele osób zastanawia się, czy można go uniknąć. Warto więc wiedzieć, że polskie przepisy przewidują zwolnienia z tego podatku np. dla udziałowców zagranicznych spółki, którzy są osobami prawnymi.

Więcej przeczytasz tu: IKE i IKZE – wyższa emerytura i niższe podatki

Jak wypłacana jest dywidenda? Komu zostanie wypłacona?

Wypłata dywidendy akcjonariuszom lub udziałowcom następuje w terminie wskazanym w uchwale o podziale zysku. W przypadku spółek publicznych:

• dzień dywidendy i dzień wypłaty co do zasady określa zwyczajne walne zgromadzenie,

• jeśli walne nie wskaże dokładnej daty wypłaty, termin może doprecyzować rada nadzorcza.

W praktyce ważne są dwie daty:

• dzień ustalenia prawa do dywidendy – tego dnia „zamraża się” listę uprawnionych; prawo do dywidendy mają wyłącznie inwestorzy, którzy posiadali akcje właśnie wtedy,

• dzień wypłaty dywidendy – to moment, w którym spółka faktycznie przekazuje pieniądze akcjonariuszom.

Z perspektywy inwestora giełdowego kluczowa zasada jest prosta:
akcje trzeba kupić z takim wyprzedzeniem, aby transakcja została rozliczona przed dniem ustalenia prawa do dywidendy. Po tym dniu można akcje sprzedać – prawo do dywidendy pozostaje przy inwestorze, bo liczy się stan posiadania na dzień ustalenia prawa, a nie na dzień faktycznej wypłaty.

Jak to wygląda „od kuchni”?

• przy akcjach notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych dywidenda trafia automatycznie na rachunek inwestycyjny w biurze maklerskim, bez dodatkowych dyspozycji ze strony inwestora,

• wspólnicy spółek z o.o. najczęściej otrzymują dywidendę przelewem na wskazany rachunek bankowy, rzadziej w gotówce wypłacanej w kasie spółki,

• zamiast gotówki spółka może zdecydować się na dywidendę niepieniężną, np. w formie dodatkowych akcji lub udziałów albo poprzez podwyższenie wartości nominalnej już posiadanych udziałów/akcji.

Jak długo trzeba trzymać akcję, żeby dostać dywidendę?

Jeśli chcesz skorzystać z dywidendy, musisz posiadać akcje aż do zamknięcia sesji giełdowej, która ma miejsce 2 dni przed oficjalnym dniem dywidendy (nie uwzględniamy tu operacji pakietowych czy innych wyjątków). Dla przykładu, jeśli termin dywidendy przypada na piątek, akcje muszą pozostać w Twoim posiadaniu do zakończenia sesji w środę.

Możesz je zbyć dopiero w czwartek. Właśnie w czwartek akcje tracą prawo do dywidendy. Giełda dostosowuje wtedy kurs akcji, obniżając go o wartość dywidendy, co oznacza, że są one notowane już bez dywidendy.

Wypłata dywidendy w spółce z o.o.

Na dość podobnych zasadach następuje wypłata dywidendy w spółce z o.o. wspólnikom spółki. Najpierw udziałowcy muszą podjąć uchwałę o podziale zysku na Zgromadzeniu Wspólników. Co ważne, na dywidendy mogą przeznaczyć tylko część zysku, a część przeznaczyć np. na zasilenie kapitału zapasowego.

W uchwale powinna znaleźć się także informacja, w jakiej wysokości każdy wspólnik otrzyma dywidendę (zazwyczaj decyduje o tym ilość posiadanych udziałów) oraz kiedy nastąpi jej wypłata. Jeśli w uchwale nie ma określonej daty wypłaty dywidendy, zgodnie z art. 194 § 4 Kodeksu spółek handlowych wypłacenie środków powinno nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy (jest nim najczęściej dzień uchwały o podziale zysku).

Podatek od dywidendy w spółce z o.o. jest odprowadzany przez spółkę, a więc wspólnicy otrzymują wypłaty netto, pomniejszone o podatek.

Myślisz o rozpoczęciu przygody na giełdzie? Kiedy kupować, a kiedy sprzedawać akcje? Spekulacje giełdowe w obliczu inflacji >>

A jak wygląda księgowanie wypłaty dywidendy w spółce z o.o.? Jeśli wspólnicy są osobami fizycznymi, operację wypłacenia dywidendy należy zaksięgować na następujących kontach rachunkowych:

• Wynik finansowy (należy tu ująć zysk spółki),
• Rozliczenie wyniku finansowego (dokonuje się tu przeksięgowania zysku),
• Pozostałe rozrachunki publicznoprawne (na tym koncie należy zaksięgować podatek od dywidendy)
• Konto rozrachunków z danym wspólnikiem (po stronie Ma księguje się część zysku przeznaczoną na wypłatę dywidendy dla wspólnika, a po stronie Wn kwotę netto do wypłaty oraz podatek).

Jak często następuje wypłata dywidendy?

Na polskiej giełdzie standardem jest wypłata dywidendy raz w roku, po zakończeniu roku obrotowego i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez walne zgromadzenie. Wtedy akcjonariusze decydują, jaka część zysku trafi do nich w formie dywidendy, a jaka pozostanie w spółce – np. na inwestycje, spłatę zadłużenia czy zasilenie kapitału zapasowego.

Coraz częściej spotykanym rozwiązaniem – zwłaszcza w przypadku dużych, stabilnych spółek, w tym banków – jest podział wypłaty na dwie części. Spółka może wypłacić w trakcie roku zaliczkę na poczet dywidendy, a po zatwierdzeniu wyniku dopłacić pozostałą część zysku. W efekcie akcjonariusze otrzymują środki w dwóch transzach, ale cały proces nadal wynika z przyjętej przez spółkę polityki dywidendowej i decyzji walnego zgromadzenia.

Częstotliwość wypłaty dywidendy różni się także w zależności od rynku. W Polsce dominuje model rocznej wypłaty, natomiast na rynkach zagranicznych popularne są dywidendy półroczne czy kwartalne, a w przypadku części funduszy i REIT-ów nawet miesięczne. Informacje o tym, jak często spółka planuje dzielić się zyskiem, znajdziesz w jej polityce dywidendowej oraz w raportach bieżących i rocznych.

Jeżeli w uchwale nie wskazano konkretnej daty wypłaty, w spółce akcyjnej termin może doprecyzować rada nadzorcza (co do zasady w ciągu kilku miesięcy od dnia dywidendy). W spółce z o.o. dywidenda powinna zostać wypłacona niezwłocznie po dniu ustalenia prawa do dywidendy, chyba że wspólnicy w uchwale wskażą późniejszy termin. W praktyce oznacza to, że od dnia dywidendy do dnia faktycznej wypłaty mija zwykle od kilkunastu dni do kilku tygodni.

IIe maksymalnie można wypłacić dywidendy? Wg. art. 348 kodeksu spółek handlowych:

 § 1. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.

Czym jest ukryta dywidenda?

Ukryta dywidenda odnosi się do pewnych wydatków, które nie mogą być pełni uwzględnione jako koszty uzyskania przychodów. Są to wydatki, które mogą być traktowane jako nieformalne wypłaty dywidendy, choć nie są jawnie określone jako takie.

Regulacja dotycząca ukrytej dywidendy będzie miała zastosowanie nie tylko do wypłat dokonywanych na korzyść wspólników spółki czy podmiotów z nimi powiązanych, ale także do podmiotów, które są powiązane bezpośrednio z samą spółką będącą podatnikiem. Oznacza to rozszerzenie zakresu kontroli nad pewnymi transakcjami, które mogą być uznane za niestandardowe wypłaty, ukrywające faktyczne dywidendy.

Ukryta dywidenda odnosi się do pewnych wydatków, które mogą być interpretowane jako niestandardowe formy wypłat dla wspólników lub podmiotów powiązanych, zamiast typowej dywidendy. Są to:

• Koszty, które są związane z osiągnięciem zysku przez podatnika – zarówno pod względem ich wartości, jak i momentu ich poniesienia.
• Wydatki, które racjonalnie działająca firma nie zdecydowałaby się ponieść, lub które byłyby niższe, gdyby świadczenie było dostarczane przez podmiot niezwiązany z podatnikiem. W tym kontekście do ustalania kosztów stosuje się zasady cen transferowych.
• Opłaty za korzystanie z aktywów, które były wcześniej własnością (lub współwłasnością) wspólnika lub podmiotu z nim powiązanego, zanim podatnik został ustanowiony.

Inwestowanie na giełdzie dla początkujących

Zobacz więcej

FAQ – najczęstsze pytania o dywidendę

• Czy dywidenda gwarantuje, że na inwestycji nie stracę?

Nie. Dywidenda jest tylko jednym z elementów wyniku z inwestycji w akcje. W dniu „odcięcia” dywidendy kurs akcji zazwyczaj spada o jej wartość lub zbliżoną kwotę, bo spółka przekazuje część zysku akcjonariuszom. Ostateczny rezultat zależy więc od połączenia dwóch czynników: wysokości otrzymanych dywidend oraz zmiany ceny akcji w czasie.

• Czy można żyć wyłącznie z dywidend?

Teoretycznie tak, ale w praktyce wymaga to wysokiego kapitału ulokowanego w stabilnych spółkach dywidendowych. Żeby dochód z dywidend pokrywał comiesięczne wydatki, portfel musi być dobrze zdywersyfikowany, a wypłaty możliwie regularne. Warto też pamiętać, że dywidenda nie jest gwarantowana – spółka może ją obniżyć lub zawiesić, jeśli wyniki finansowe się pogorszą albo pojawią się duże potrzeby inwestycyjne.

• Czy spółka może przestać wypłacać dywidendę, mimo że robiła to przez wiele lat?

Tak. Nawet firma z długą historią wypłat dywidendy może zdecydować, że zysk w danym roku w całości pozostanie w spółce. Przyczyną mogą być słabsze wyniki, zmiana strategii (np. intensywne inwestycje) albo wytyczne regulatora – w Polsce dotyczyło to m.in. banków, którym KNF w niektórych latach rekomendowała ograniczenie dywidend. Dlatego inwestor, który stawia na dywidendy, powinien śledzić komunikaty spółki i jej politykę dywidendową, a nie opierać się wyłącznie na historii wypłat.

• Jak sprawdzić, czy spółka jest „spółką dywidendową”?

Najprościej przeanalizować kilka elementów: historię wypłat z ostatnich lat (czy dywidenda była wypłacana regularnie), wskaźnik wypłaty zysku (payout ratio), a także oficjalną politykę dywidendową opisaną w raportach spółki. Pomocna jest również przynależność do indeksów dywidendowych – na GPW takim indeksem jest m.in. WIG-DIV oraz nowsze indeksy skupiające spółki z powtarzalną historią wypłat. Im bardziej stabilne i przewidywalne wypłaty, tym większa szansa, że spółka faktycznie pełni funkcję „spółki dywidendowej”.

• Czym różni się stopa dywidendy od oprocentowania lokaty?

Stopa dywidendy to relacja wypłaconej dywidendy do aktualnego kursu akcji – zmienia się razem z ceną rynkową i nie jest z góry gwarantowana. Oprocentowanie lokaty bankowej znasz natomiast przed podpisaniem umowy i – pod warunkiem jej utrzymania do końca – wiesz, ile odsetek otrzymasz. W przypadku akcji musisz liczyć się zarówno ze zmianą wysokości dywidendy, jak i z ryzykiem spadku kursu, natomiast potencjalnie możesz osiągnąć wyższą stopę zwrotu w długim terminie.

• Czy dywidenda może poprawić moją zdolność kredytową?

Tak, ale traktowana jest raczej jako dodatkowe, a nie podstawowe źródło dochodu. Banki biorą pod uwagę dywidendy tylko wtedy, gdy są one regularne (np. od kilku lat), odpowiednio udokumentowane i osiągane z dużych, stabilnych podmiotów. Przychód z dywidend może więc „podbić” zdolność kredytową, ale raczej nie zastąpi stałego wynagrodzenia z umowy o pracę czy działalności gospodarczej – szczególnie przy wyższych kwotach kredytu hipotecznego lub gotówkowego.