Według raportu opracowanego przez ZBP tylko w IV kwartale 2023 r. doszło w Polsce do 2739 prób wyłudzenia kredytów na cudze dane na łączną kwotę 88,3 mln złotych. Średnia wartość takiego wyłudzanego zobowiązania wyniosła zatem około 32 tys. zł. Przestępcy próbują zaciągać na skradzione dane głównie pożyczki i kredyty gotówkowe, ponieważ wnioskowanie o nie wiąże się ze stosunkowo niewielkim zakresem formalności.
Osoby, które padły ofiarą takiego oszustwa, najczęściej dowiadują się o tym po otrzymaniu wezwania do zapłaty z banku lub gdy do ich drzwi zapuka komornik. Warto więc wiedzieć, jak sprawdzić, czy ktoś wziął na mnie kredyt i czy ktoś może wziąć kredyt na mój dowód, który został zgubiony. Jak ustrzec się przed taką sytuacją?
Jakie dane wystarczą, żeby ktoś wziął na mnie kredyt?
Zacznijmy od tego, jakie dane są potrzebne do wyłudzenia kredytu – czy np. na PESEL można wziąć kredyt? Na szczęście sam PESEL nie wystarczy, ponieważ banki wymagają znacznie większego zakresu danych. Zazwyczaj we wniosku kredytowym należy wpisać:
- imię i nazwisko,
- adres zamieszkania,
- seria i nr dowodu osobistego,
- data wydania i data ważności dowodu osobistego,
- PESEL,
- miejsce urodzenia,
- imiona rodziców,
- nazwisko panieńskie matki.
Takie dane należy wpisać w papierowym formularzu wniosku o kredyt, jeśli ubiegamy się o niego w placówce. Oprócz tego pracownik banku zwykle poprosi o okazanie dowodu, aby potwierdzić poprawność wpisanych danych oraz tożsamość wnioskodawcy na podstawie zdjęcia.
Zobacz również: Jak oszczędzać i zabezpieczyć pieniądze w czasie inflacji?
W wielu bankach można wnioskować o finansowanie online. Co jest potrzebne do wzięcia kredytu przez internet? Dokładnie te same dane, czyli przede wszystkim te z dowodu osobistego, które należy wpisać w formularzu online.
Warto wiedzieć, że dane potrzebne do chwilówki są także takie same, czyli pochodzące z dowodu osobistego. Jest to podstawowy i jedyny dokument potrzebny do zaciągnięcia pożyczki pozabankowej.
Czy PESEL i numer dowodu wystarczą do wzięcia kredytu?
Jak już wiesz, przy ubieganiu się o kredyt potrzebne są dane z dowodu osobistego. Na szczęście nie można wziąć kredytu na sam numer dowodu. A czy na sam numer PESEL można wziąć kredyt? To zdecydowanie za mało. Zwłaszcza w bankach jest to niemożliwe, podobnie jak w większości firm pożyczkowych, ponieważ instytucje te wymagają podania co najmniej kilku danych z dokumentu tożsamości.
Co ważne, nie zawsze konieczne jest dysponowanie fizycznym dowodem osobistym (lub mDowodem). Jest on tak naprawdę potrzebny wyłącznie przy ubieganiu się o kredyt w placówce, ponieważ przy wnioskowaniu online potwierdzanie danych i tożsamości wnioskodawcy może odbywać się na różne sposoby. Banki w tym celu proszą klientów o dokonanie jednej z tych czynności:
- przesłanie drogą elektroniczną skanu dowodu osobistego;
- przesłanie przez aplikację bankową selfie, czyli swojego zdjęcia lub krótkiego filmiku zrobionego telefonem komórkowym;
- wysłanie ze swojego konta bankowego przelewu weryfikacyjnego na wskazany rachunek – wówczas dane z dowodu są porównywane z danymi widniejącymi w banku (tę metodę weryfikacji stosuje większość firm oferujących chwilówki online).
W takim razie czy na zdjęcie dowodu osobistego można wziąć kredyt? Owszem, można.
Oszust, który będzie chciał wyłudzić kredyt na Twoje nazwisko, nie musi fizycznie dysponować Twoim dowodem tożsamości. Co więcej, do dokonania przestępstwa wystarczy mu skan dokumentu lub jedynie widniejące na nim dane, które może zdobyć nawet całkowicie zdalnie poprzez np. zainstalowanie na Twoim komputerze programu szpiegującego lub za pomocą tzw. phishingu.
To też ważne! Kradzież pieniędzy z konta i karty. Gdzie ją zgłosić? Jak odzyskać pieniądze?
Jak sprawdzić, czy ktoś wziął na mnie kredyt?
Nawet jeśli nie zgubiłeś dowodu osobistego, oszuści mają wiele możliwości przejęcia Twoich danych i wykorzystania ich do zaciągnięcia zobowiązania na Twoje nazwisko. Specjaliści zalecają, by samodzielnie kontrolować sytuację i od czasu do czasu weryfikować, czy przypadkiem nie padło się ofiarą oszustów. Jak sprawdzić, czy ktoś wziął na mnie kredyt? Za darmo zrobisz to z pomocą BIK.
Biuro Informacji Kredytowej (BIK) jest najlepszym źródłem informacji na ten temat, ponieważ trafiają do niego dane o wszystkich zobowiązaniach zaciąganych przez nas w bankach. Jak sprawdzić, czy jestem w BIK? Wystarczy pobrać ze strony internetowej BIK raport o sobie, by dowiedzieć się o wszystkich otwartych rachunkach kredytowych na swoje nazwisko.
Można tym sposobem dość szybko zorientować się, czy ktoś wziął na mnie kredyt na PESEL i numer dowodu. Raz na pół roku można taki raport w okrojonej wersji pobrać za darmo. Te pełniejsze i dodatkowe są płatne.
A jak sprawdzić, czy ktoś nie wziął na mnie chwilówki? W ten sam sposób. Działające legalnie firmy pożyczkowe również raportują do BIK. W przypadku mniejszych instytucji, które mogą oferować tzw. pożyczki bez BIK, trudno wykryć oszustwo. W takiej sytuacji pozostaje więc sprawdzić rejestry dłużników BIG typu KRD i ERIF, do których może trafić informacja o niespłaconej pożyczce.
Ewentualne zadłużenie z tytułu zobowiązań kredytowych można też sprawdzić w popularnych rejestrach dłużników, czyli Biurach Informacji Gospodarczej takich jak KRD, Info Monitor czy ERIF. W instytucjach tych również można zamówić online raport o sobie i raz na pół roku jest on dostępny za darmo.
Przekonaj się, jak działa usługa Zastrzeż PESEL >>
Jak zapobiec wyłudzeniu kredytu czy pożyczki na nasze dane?
Wiedząc, na jakie dane można wziąć kredyt, należy je chronić i jest to najlepszy sposób na zabezpieczenie się przed wyłudzeniem kredytu. W tym celu wystarczy przestrzegać kilku podstawowych zasad.
- Pilnuj dowodu osobistego – trzymaj go w bezpiecznym miejscu (najlepiej w osobnym etui i poza portfelem) oraz sprawdzaj regularnie, czy wciąż się tam znajduje;
- unikaj pokazywania dowodu osobom trzecim – np. nie gódź się na przekazanie go w depozyt w wypożyczalni (żądanie takiego zabezpieczenia jest niezgodne z przepisami), a w instytucjach finansowych i urzędach jedynie okazuj dokument do wglądu;
- nie przechowuj skanu/zdjęcia dowodu ani danych z tego dokumentu w komputerze i w smartfonie;
- unikaj przesyłania skanu dowodu drogą elektroniczną (przy ubieganiu się o kredyt online zabezpiecz zdjęcie dowodu poprzez zamazanie części informacji – wystarczy pokazać jedynie potrzebne dane do kredytu);
- zachowaj ostrożność przy wypełnianiu internetowych formularzy – jeśli jakaś firma lub instytucja żąda przy rejestracji wpisania danych z dowodu, najpierw sprawdź, czy strona jest prawdziwa (oszuści potrafią podrobić witryny znanych banków i instytucji) i czy jest zabezpieczona zieloną kłódką świadczącą o szyfrowaniu danych;
- zabezpiecz swój komputer i smartfona programem antywirusowym i antyspyware;
- skorzystaj z usługi Alerty BIK – po jej wykupieniu będziesz dostawać informacje o każdym zapytaniu kredytowym, które może świadczyć o próbie wyłudzenia kredytu lub pożyczki na Twoje dane;
- skorzystaj z usługi Bezpieczny PESEL – polega ona na zgłoszeniu swojego numeru PESEL do systemu firm pożyczkowych, która skutkuje tym, że należące do niego instytucje nie udzielą pożyczki lub chwilówki na Twoje dane;
- włącz w ramach usługi Alerty BIK tzw. zastrzeżenie kredytowe – jeśli nie zamierzasz w najbliższym czasie zaciągać zobowiązań, zastrzeżenie kredytowe w BIK spowoduje, że uczestniczące w systemie banki i firmy pożyczkowe nie udzielą kredytu i pożyczki na Twoje dane;
- zastrzeż swój PESEL – dzięki temu nikt nie wykorzysta go bez Twojej wiedzy – możesz to zrobić szybko i wygodnie w aplikacji mObywatel, na internetowej stronie rządowej lub w urzędzie – w razie potrzeby cofniesz zastrzeżenie w ten sam sposób.
Pamiętaj!
W przypadku zgubienia dowodu osobistego lub podejrzenia, że dane z tego dokumentu wpadły w niepowołane ręce, natychmiast dokonaj jego zastrzeżenia. W ten sposób może uda Ci się uniknąć wykorzystania przez oszustów Twoich danych do wyłudzenia kredytu. Ile można wziąć pożyczki na dowód? W firmie pozabankowej oszuści mogą zaciągnąć zobowiązanie na Twoje nazwisko w wysokości do około 20 tys. złotych, ale w banku nawet do 200-300 tys. zł.
Jak zastrzec dowód osobisty? Możesz to zrobić w następujący sposób:
- w urzędzie gminy;
- w banku – dzięki temu informacja o tym fakcie zostanie przekazana do Systemu Dokumenty Zastrzeżone, z którego korzysta większość banków w Polsce i przez to żaden z nich nie udzieli kredytu na taki zastrzeżony dowód osobisty;
- w BIK – jeśli masz założone konto w BIK, zastrzeżenia dowodu możesz dokonać po zalogowaniu się do portalu tej instytucji.
A co zrobić, gdy ktoś weźmie kredyt na Twoje dane? W pierwszej kolejności zastrzeż dowód osobisty, a następnie zgłoś przestępstwo na Policji. W dalszej kolejności skontaktuj się z instytucją, w której doszło do wyłudzenia kredytu lub pożyczki i wyjaśnij sprawę.
Czy wiesz? Kredyt i pożyczka na prawo jazdy. Czy wystarczy, by zaciągnąć zobowiązanie w banku?
Co zrobić, gdy ktoś weźmie na mnie kredyt?
Jeśli już dojdzie do wyłudzenia kredytu, należy w pierwszej kolejności powiadomić bank. Nie wystarczy jednak pójść do placówki i powiedzieć o przykrym dla nas zdarzeniu. Bank potrzebuje dowodu, że doszło do przestępstwa.
Jak udowodnić wyłudzenie kredytu? Na pewno należy dostarczyć do banku potwierdzenie zgłoszenia oszustwa na Policję. To również może być jednak niewystarczające. Dopiero śledztwo organów ścigania może bowiem wykazać, że faktycznie doszło do przestępstwa. Dopóki do tego nie dojdzie, bank będzie mógł nadal dochodzić swoich roszczeń od osoby, na której dane został wzięty kredyt. Może tego zaniechać jedynie z dobrej woli.
Niestety w praktyce wiele takich spraw jest umarzanych przez organy ścigania ze względu na problem z wykryciem przestępcy. Jak wtedy się bronić? Najczęściej sprawa musi mieć swój finał w sądzie i to pokrzywdzona osoba musi dostarczyć dowodów, że to nie ona zaciągnęła zobowiązanie.
W tym celu często trzeba zatrudnić różnych biegłych np. grafologa, który udowodni, że nie zgadza się podpis na umowie kredytowej. Można również wskazać, jakie dane do kredytu zostały podane błędnie np. numer telefonu, miejsce zamieszkania lub dane o zatrudnieniu (takich informacji często nie mają przestępcy).
Stosunkowo najłatwiej udowodnić, że został wzięty kredyt na czyjś dowód, jeśli w momencie jego zaciągania dokument był zastrzeżony. W takiej sytuacji umowa kredytowa powinna zostać uznana za nieważną.
W przypadku pożyczek i chwilówek procedura wygląda podobnie. Nie wystarczy zadzwonić do instytucji i powiedzieć, że ktoś wziął pożyczkę na moje dane. Wyłudzenie pożyczki lub chwilówki należy udowodnić dokładnie w ten sam sposób jak wyłudzenie kredytu bankowego. Istotne jest wskazanie konkretnych przesłanek przestępstwa np. udowodnienie, że pożyczka trafiła na konto bankowe, którego nie jesteś właścicielem.
Kto ponosi odpowiedzialność w przypadku wyłudzenia kredytu czy pożyczki?
Za wyłudzenie kredytu lub pożyczki odpowiedzialność ponosi przestępca. Bank lub firma pożyczkowa nie mogą Cię nią obarczać np. z powodu tego, że zgubiłeś dowód lub niedostatecznie chroniłeś swoje dane. To przestępca nielegalnie zdobył dane potrzebne do kredytu lub chwilówki i posłużył się nimi w sposób niezgodny z prawem i to on musi ponieść odpowiedzialność karną za swój czyn.
Zgodnie z art. 275 kodeksu karnego posługiwanie się cudzym dokumentem tożsamości podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Kara pozbawienia wolności do 5 lat grozi za podrabianie dokumentów (art. 270 kk), a do 3 lat za posługiwanie się danymi innej osoby w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej (art. 190a § 2 k.k.).
Warto jednak pamiętać, że w niektórych sytuacjach odpowiedzialnością za wyłudzenie kredytu można obarczyć bank. Jeśli jego pracownik wydał zgodę na kredyt na dane z dowodu osobistego, w tym numer PESEL, który był w danym momencie zastrzeżony, umowa kredytowa powinna być uznana za nieważną. Niestety takie sytuacje też się zdarzają i wynikają najczęściej z błędu lub niedopatrzenia pracowników instytucji finansowych.
Jako osoba pokrzywdzona możesz wówczas wystąpić do sądu o ustalenie nieistnienia umowy na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego lub nieważności czynności prawnej na podstawie art. 58 Kodeksu cywilnego.
Nie przegap: Gdzie zgłosić zgubienie dowodu osobistego?
2 Komentarze