Recesja w Polsce w 2023 roku miała wyłącznie charakter „sezonowy”, ponieważ objawiła się ujemną dynamiką PKB tylko w kolejnych dwóch kwartałach pierwszego półrocza. Nie była również głęboka, gdyż nie towarzyszyło jej wiele typowych zjawisk jak np. wzrost bezrobocia. Eksperci nazwali ją więc recesją techniczną. Czy to oznacza, że w 2024 roku recesja nam już nie zagraża? Nawet jeśli nie, warto wiedzieć, co to jest recesja w kraju i jak wpływa np. na dochody obywateli oraz rynek kredytów gotówkowych i hipotecznych.
Jak rozpoznać recesję? Główne cechy
Na początku wyjaśnijmy, co to jest recesja gospodarki. Jest to pojęcie ekonomiczne, które oznacza zahamowanie tempa wzrostu gospodarczego. Objawia się ono przede wszystkim spadkiem PKB, czyli produktu krajowego brutto, które wyraża wartość wytworzonych w danej gospodarce wszystkich dóbr i usług. Tak naprawdę jednak recesję można rozpoznać także po innych negatywnych zjawiskach w gospodarce.
Co się dzieje gdy jest recesja? Do jej specyficznych „objawów” należy zaliczyć:
- spadek realnego PKB – w ujęciu technicznym o recesji mówi się, gdy PKB maleje przez co najmniej dwa kolejne kwartały;
- spadek inwestycji i aktywności gospodarczej przedsiębiorstw;
- obniżenie wydajności pracy;
- rosnące bezrobocie;
- obniżenie dochodów społeczeństwa;
- spadek wydatków konsumpcyjnych;
- spadki na giełdzie;
- zmniejszenie dochodów państwa, powodujące nierzadko konieczność podnoszenia podatków celem załatania dziury budżetowej;
- ograniczenie akcji kredytowej banków.
Warto zauważyć, że kolejne charakterystyczne cechy recesji są ze sobą ściśle powiązane. Jeśli bowiem firmy ograniczają inwestycje i produkcję, musi z czasem nastąpić spadek płac i redukcja etatów, a więc wzrost bezrobocia. To z kolei przyczynia się do ubożenia społeczeństwa, które w efekcie wydaje coraz mniej na konsumpcję. Malejący popyt pogłębia natomiast stagnację gospodarczą i może prowadzić nawet do głębokiego kryzysu (inaczej depresji gospodarczej). Zwykle jednak recesja wcześniej czy później się kończy i przechodzi w fazę wzrostu gospodarczego. Właśnie tak bowiem wygląda cykl koniunkturalny, a więc wiąże się z cyklicznym hamowaniem i rozwojem gospodarki.
Warto wiedzieć!
Recesji w Polsce w 2023 roku towarzyszyła wysoka inflacja, która też była główną przyczyną spowolnienia gospodarczego. Zjawisko to, a więc występowanie jednocześnie inflacji i recesji, określane jest w ekonomii mianem stagflacji.
Jakie są przyczyny recesji gospodarczej?
Przyczyny recesji gospodarczej mogą być bardzo różne i nie zawsze mają podłoże stricte ekonomiczne. Do zahamowania wzrostu gospodarczego mogą bowiem prowadzić następujące zjawiska:
- zbyt daleko idąca ingerencja państwa w gospodarkę,
- wysoka inflacja, która wymusza restrykcyjną politykę monetarną, polegająca na podwyższaniu stóp procentowych,
- kryzysy sektorowe np. energetyczne, czy też finansowe,
- kataklizmy, pandemie i konflikty zbrojne.
W ostatnich latach z recesją borykało się wiele krajów. W 2020 roku jej bezpośrednią przyczyną była pandemia koronawirusa, przez którą zostały przerwane łańcuchy dostaw, spadła produkcja, inwestycje oraz konsumpcja. Z kolei za zahamowanie wzrostu gospodarczego w 2023 roku odpowiada głównie wojna na Ukrainie, a dokładniej wywołany przez nią kryzys energetyczny oraz wysoka inflacja.
Jakie są sposoby na zwalczenie recesji?
Walka z recesją należy do głównych zadań rządu, ale także banku centralnego. Ogólnie sprowadza się do pobudzania gospodarki do rozwoju, jednak może to polegać na różnych działaniach, w zależności od skutków spowolnienia gospodarczego i tego, jak długo trwa recesja.
Do najważniejszych sposobów zwalczania recesji należą:
- obniżanie stóp procentowych – dzięki temu tanieją kredyty, które pomagają firmom w realizowaniu nowych inwestycji, a konsumentów zachęcają do większych zakupów;
- zmniejszanie podatków – przez to zwiększają się dochody, co stymuluje popyt i inwestycje;
- inwestycje – szczególnie pobudzająco oddziałują inwestycje w nowoczesne technologie i infrastrukturę;
- programy pomocowe – np. preferencyjne kredyty dla firm lub bezpośrednie dofinansowanie na rozwój, bieżącą działalność, czy też zwiększenie zatrudnienia.
Jak recesja wpływa na przeciętnego Polaka?
Wiemy już, czym jest recesja i że jej głównym przejawem jest spadek PKB, co oznacza w praktyce obniżenie produktywności i aktywności gospodarczej. A co oznacza recesja dla zwykłego Kowalskiego? Jakie są skutki recesji dla obywateli?
Dla przeciętnych obywateli okres załamania gospodarczego oznacza przede wszystkim spadek dochodów, który wynika z obniżki płac lub z utraty pracy wskutek redukcji etatów. W efekcie społeczeństwo więc ubożeje i ogranicza wydatki, co jeszcze bardziej przyczynia się do pogłębiania stagnacji w gospodarce.
Czy warto inwestować podczas recesji?
Inwestowanie podczas recesji jest dość ryzykowne, zwłaszcza na giełdzie. Recesji towarzyszy bowiem zazwyczaj bessa, a więc spadek wartości akcji. Można ewentualnie rozważyć ich zakup dopiero w momencie, gdy wskaźniki gospodarcze wskazują na zbliżającą się poprawę koniunktury, bo daje to szansę na wzrost kursów i tym samym wygenerowanie sporych zysków. Określenie jednak dobrego momentu na zakup instrumentów w tzw. dołku może być trudne.
Podczas recesji na pewno warto zdywersyfikować swój portfel i skupiać się na „pewnych” aktywach np. złocie, które w kryzysowych czasach zwykle jako jedno z niewielu zyskuje na wartości. Warto też szukać okazji np. na rynku nieruchomości, gdzie mogą pojawiać się atrakcyjne oferty osób potrzebujących szybko spieniężyć mieszkanie w celu pozyskania potrzebnej gotówki.
Recesja a inflacja
Jak już wspomnieliśmy wyżej, jeśli w kraju panuje recesja i inflacja, mamy do czynienia ze stagflacją, która jest wyjątkowo niekorzystnym zjawiskiem. Wszystko dlatego, że głównym sposobem na walkę z inflacją jest podnoszenie stóp procentowych, co z kolei hamuje rozwój gospodarczy. A co oznacza dla ludzi recesja i inflacja?
Recesja i inflacja jest też wyjątkowo trudna dla obywateli, ponieważ wzrost cen pogłębia ich problemy finansowe. Następuje bowiem spadek realnych dochodów, gdyż za tę samą pensję można kupić o wiele mniej towarów i usług. W czasie recesji połączonej z inflacją ludzie ograniczają zatem swoje wydatki do niezbędnego minimum, sięgają po oszczędności lub szukają zewnętrznego finansowania np. w bankach.
Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: Jak recesja w Polsce wpłynie na poziom inflacji?
Recesja a rynek kredytów hipotecznych i gotówkowych
Recesja negatywnie wpływa również na rynek kredytów. W czasie zahamowania wzrostu gospodarczego banki ograniczają bowiem akcję kredytową, ponieważ udzielanie kredytów wiąże się dla nich ze zbyt dużym ryzykiem. Jeśli oprócz recesji w kraju panuje inflacja, kredyty drożeją ze względu na podwyżki stóp procentowych.
Zaciągnięcie zobowiązania jest więc trudniejsze dla przeciętnego Kowalskiego ze względu na zmniejszenie zdolności kredytowej. Również osoby, które już spłacają kredyty hipoteczne i gotówkowe, mogą odczuwać z tego powodu problemy, ponieważ spadek dochodów i wzrost oprocentowania kredytów utrudnia im terminowe regulowanie rat.
Dowiedz się więcej: Kredyty w 2024. Jakie są perspektywy na drugą połowę roku?
Czy Polsce grozi recesja w 2024?
O ile w 2023 roku większość ekspertów wieszczyła, że idzie recesja, o tyle prognozy na rok 2024 są już bardziej optymistyczne. Z danych makroekonomicznych wynika bowiem, że recesja w Polsce w 2023 roku była przejściowa, bo dotyczyła tylko I i II kwartału. Już w III kwartale 2023 r. PKB Polski wzrósł o 0,5%, a w IV kwartale zwiększył się o 1% rok do roku.
Co prawda, w całym 2023 roku PKB Polski wzrósł o zaledwie 0,2%, jednak według ekonomistów rok 2024 powinien przynieść w tym względzie sporą poprawę.
Tak uważają m.in. analitycy banku Pekao, którzy prognozują wzrost PKB w 2024 r. na poziomie 3%, a w 2025 roku 4,3%. Ożywieniu gospodarczemu sprzyjać mają m.in. spadek inflacji i wzrost realnych płac, które zwiększą konsumpcję, a także napływ środków z KPO, które pobudzą inwestycje.
W rozruszaniu gospodarki może pomóc także obniżka stóp procentowych, której eksperci spodziewają się albo pod koniec 2024 roku, albo najpóźniej w roku 2025. Wszystko więc wskazuje na to, że w 2024 roku recesja w Polsce nam nie grozi.
0 Komentarze