Tarcza dla kredytobiorców w 2022. Wiemy, co obejmuje rządowa pomoc kredytobiorcom

Z powodu inflacji Rada Polityki Pieniężnej od października 2021 r. aż ośmiokrotnie podniosła stopy procentowe, co przełożyło się na wzrost wskaźnika WIBOR(R). Jest to obok marży ważny składnik oprocentowania kredytów hipotecznych, dlatego każda jego zmiana wpływa na koszt zobowiązania.

Najczęściej stosowany przez banki WIBOR 3M urósł od października 2021 do maja 2022 r. z poziomu 0,67 do 6,34%, co przełożyło się na drastyczny wzrost rat kredytowych. Od początku 2022 r. o pomoc dla kredytobiorców apelowali więc zarówno eksperci, jak i przedstawiciele różnych opcji politycznych. Jednym z pomysłów na taką pomoc było m.in. zamrożenie WIBOR(R).

Teraz okazuje się, że rząd faktycznie pochylił się nad problemem, a efektem jego działań jest tarcza dla kredytobiorców. Rozwiązanie to oferuje realne wsparcie dla kredytobiorców, którzy przez rosnące raty kredytów nie radzą sobie z ich spłatą. Jednym z pomysłów jest dofinansowanie kredytu hipotecznego w 2022 roku.

Jakie wsparcie dla kredytobiorców zakłada nowa tarcza kredytowa?

Rządowa pomoc w spłacie kredytu ma dotyczyć osób spłacających kredyty hipoteczne, które odczuwają skutki wzrostu stóp procentowych w postaci podwyższonych rat kredytowych. Chodzi tu zatem o kredyty ze zmiennym oprocentowaniem, spłacane zresztą przez większość polskich kredytobiorców.

Według szacunków po majowej podwyżce stóp procentowych raty kredytów hipotecznych niektórych osób mogą wzrosnąć o niemal połowę, a nawet więcej w porównaniu do września 2021 roku. Przykładowo, jeśli ktoś ma kredyt na 300 tys. zł wzięty na 30 lat i spłacał jesienią zeszłego roku ratę w wysokości około 1180 zł, to po serii podwyżek stóp musi się liczyć z możliwością jej wzrostu nawet do około 2180 zł.

Rada Polityki Pieniężnej nie zapowiedziała jednak jeszcze końca podwyżek. Według niektórych analityków jeszcze w 2022 roku podstawowa stopa referencyjna może urosnąć nawet do około 7,5%. Tarcza kredytowa jest zatem bardzo potrzebna, ponieważ wielu z nich zwyczajnie nie udźwignie spłaty horrendalnie wysokich rat. Jak dokładnie będzie wyglądać pomoc kredytobiorcom w 2022 roku?

Wakacje kredytowe na lata 2022 i 2023

Pierwszą formą pomocy będą wakacje kredytowe w 2022 i 2023 roku o nowej formule. Kredytobiorca raz na kwartał będzie mógł przesunąć ratę kredytu bez obciążania klienta odsetkami. W praktyce oznacza to, że cztery razy w roku nie będzie musiał płacić raty kredytu, nie ponosząc przy tym żadnych konsekwencji. Łącznie w latach 2022–2023 zatem aż 8 razy nie trzeba będzie regulować rat. Będzie to ogromna pomoc dla kredytów hipotecznych.

Z wakacji kredytowych będą mogli skorzystać kredytobiorcy, którzy spłacają kredyty, a przed podwyżki stóp procentowych mają problem ze spięciem domowych budżetów i terminową regulacją rat.

Nowa wersja dokumentu wprowadziła istotną zmianę do tego założenia. Wedle przyjętych kryteriów wakacje kredytowe będą dostępne wyłącznie dla kredytu, który pokrywa nasze cele bądź potrzeby mieszkaniowe. Kredyty hipoteczne zaciągnięte np. na remont będą wyłączone z tej możliwości. Co więcej, jeśli posiadamy kilka kredytów, wakacje będą dostępne wyłącznie dla jednego z nich – tego na cele mieszkaniowe.

Wynika też z tego, że posiadając kilka zobowiązań finansowych, wśród których żadne nie posłużyło nam do "zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych", nie będziemy mogli skorzystać z wakacji kredytowych na żadne z nich.

Składając wniosek o wakacje kredytowe, będziemy musieli pisemnie poświadczyć, że niniejszy kredyt posłużył nam właśnie na cele mieszkaniowe. Za złożenie fałszywych zeznań grozić będzie odpowiedzialność karna.

Zamiana wskaźnika WIBOR przy kredytach

Wsparcie kredytobiorców będzie obejmować także zastąpienie stawki WIBOR(R) bardziej przejrzystą i transparentną, dzięki czemu sposób kalkulowania kosztów kredytu będzie bardziej sprawiedliwy. Od 1 stycznia 2023 roku rząd ma narzucić obowiązek posługiwania się innym niż WIBOR(R) wskaźnikiem pochodzącym z rynku międzybankowego depozytów overnight. Wiele wskazuje na to, że stawką, która zastąpi WIBOR(R), będzie POLONIA.

Zmiana stawki ma sprawić, że raty kredytów będą niższe. Czy jednak będzie to realna pomoc kredytobiorcom? Wystarczy spojrzeć na aktualne stawki WIBOR(R) 3M i WIBOR(R) 6M, które wynoszą odpowiednio 6,34% i 6,55%, oraz stawkę POLONIA – na dzień 6.05.2022 r. wynosi 4,88%. Widać zatem, że jest dużo niższa, więc jeśli będzie wykorzystywana do obliczania rat, ich wysokość znacznie spadnie.

Rozbudowa pomocy oferowanej w ramach Funduszu Wsparcia Kredytobiorców

Kolejną propozycją jest zwiększenie środków w Funduszu Wsparcia dla Kredytobiorców. Bani będą zobowiązane zasilić ten fundusz dodatkową kwotą w wysokości 1 mld 400 mln zł. Pieniądze te zostaną przeznaczone na dopłaty do kredytów hipotecznych.

Dofinansowanie do kredytu hipotecznego w 2022 roku w ramach Funduszu Wsparcia Kredytobiorców będzie mogła uzyskać osoba, której rata przekroczyła 50% dochodu lub która straciła pracę. Pomoc kredytobiorcom w tej formie sięgnie do 24 tys. zł (do 2 tys. zł miesięcznie). Wsparcie ma być wypłacane przez maksymalnie 3 lata, a jedna trzecia kwoty wsparcia będzie mogła zostać umorzona.

Kiedy nowa tarcza dla kredytobiorców zacznie obowiązywać?

Nie znamy jeszcze dokładnych dat wprowadzenia poszczególnych rozwiązań. Wakacje kredytowe mają obowiązywać już od tego roku, więc wiele wskazuje na to, że już wkrótce będzie można składać o nie wnioski, choć na oficjalną informację trzeba jeszcze poczekać. Podobnie wygląda sytuacja, jeśli chodzi o pomoc dla kredytobiorców hipotecznych w ramach Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.

Piotr Müller, rzecznik rządu, poinformował, że 10 maja projekt pomocy trafi do Sejmu, a rząd chciałby, by większość rozwiązań weszła w życie od 1 lipca.

Więcej wiadomo jednak na temat daty wprowadzenia nowej stawki, która zastąpi WIBOR(R). Według oficjalnych doniesień zacznie ona obowiązywać od 1 stycznia 2023 r. Wtedy okaże się, który to będzie wskaźnik i jak wpłynie na raty kredytów hipotecznych.

Polecamy także: Przeniesienie kredytu hipotecznego do innego banku. Co trzeba wiedzieć?

Czy pierwotnie planowane zamrożenie bankowych marży jest dobrym pomysłem?

Jednym z pomysłów branych pod uwagę podczas przygotowywania tarczy dla kredytobiorców w 2022 roku było tymczasowe zamrożenie marży bankowej. Według niektórych przedstawicieli za wzrost kosztów kredytów w dużej mierze odpowiada zachłanność banków, która odzwierciedla się w stosowaniu wysokich marż.

Rzeczywiście marża jest ważnym składnikiem oprocentowania kredytów hipotecznych i zależy wyłącznie od polityki banków. Każda instytucja określa więc jej wysokość w sposób indywidualny. Jak pokazują jednak dane historyczne KNF, od 2005 do 2020 roku średnia wartość marży bankowej wahała się od około 1,5 do maksymalnie 3%. Dzisiaj nowe kredyty hipoteczne udzielane są z marżą około 2%.

Jeśli WIBOR 3M wynosi obecnie 6,34%, a WIBOR 6M – 6,55% (stan na 06.05.2022), oznacza to, że wpływ marży na oprocentowanie kredytów ma minimalne znaczenie. Jej zamrożenie nie miałoby też większego sensu, ponieważ marże zwykle obowiązują w stałej wysokości przez cały okres trwania umowy. Być może rozwiązaniem byłaby ustawowa obniżka marż na jakiś czas, np. o 1 p.p. Wówczas rzeczywiście miałoby to jakieś przełożenie na mniejszą skalę wzrostów rat kredytowych.

Pomysł zamrożenia marży bankowych na ten moment został porzucony i nie zostać wprowadzony do tarczy dla kredytobiorców. Być może temat wróci jeszcze w przyszłości.

Jakie formy pomocy kredytobiorcom są już obecnie dostępne?

Tak naprawdę pomoc w spłacie kredytów hipotecznych jest oferowana już od dłuższego czasu. Od 2015 roku funkcjonuje bowiem rządowy program Fundusz Wsparcia Kredytobiorców, który umożliwia osobom w trudnej sytuacji finansowej ubiegać się w BGK o dopłaty do kredytu hipotecznego. Jest to wsparcie dla kredytobiorców, którzy utracili pracę, a ich raty pochłaniają ponad 50% miesięcznych dochodów.

Pomoc państwa przy spłacie kredytu hipotecznego polega na pokrywaniu rat za kredytobiorcę przez BGK przez maksymalnie 36 miesięcy i do 2000 zł miesięcznie. Zwrot wsparcia rozpoczyna się natomiast po upływie 2 lat od wypłaty ostatniej transzy i polega na spłacie zobowiązania w 144 równych i nieoprocentowanych ratach. Przy ubieganiu się o dopłaty należy również spełnić kryterium dochodowe.

Pomoc kredytobiorcom w spłacie kredytu hipotecznego oferują również same banki. Zobowiązuje je do tego choćby Prawo bankowe, które w art. 75 c wskazuje, że przed wypowiedzeniem umowy kredytowej z powodu opóźnień w spłacie zobowiązania bank powinien umożliwić kredytobiorcy restrukturyzację kredytu. Chodzi o zmianę warunków umowy, dzięki którym kredytobiorca będzie mógł spłacać zobowiązanie w sposób dostosowany do jego aktualnych możliwości finansowych.

Taka restrukturyzacja zadłużenia może być dokonana w różny sposób np. poprzez wydłużenie okresu kredytowania, które poskutkuje obniżeniem rat, zmianą rat malejących na równe czy zaproponowanie karencji w spłacie kapitału. Warunkiem skorzystania z pomocy banku w spłacie kredytu hipotecznego jest przede wszystkim złożenie odpowiedniego wniosku oraz udowodnienie pogorszenia się sytuacji finansowej.

Warto też pamiętać, że w poradzeniu sobie ze spłatą zbyt wysokich rat kredytu hipotecznego może pomóc refinansowanie kredytu, a więc przeniesienie go do innego banku oferującego korzystniejsze warunki. Kredyt refinansowy może zapewnić nie tylko oszczędności w kosztach kredytowych, ale także obniżyć miesięczne obciążenia związane ze spłatą zobowiązania.