Karta płatnicza: przewodnik po rodzajach, funkcjach i bezpieczeństwie

Płatności kartą w Polsce są niezwykle popularne –według NBP tylko w I kwartale 2024 roku dokonano nimi aż 2,5 mld transakcji.

• Karta płatnicza służy głównie do dokonywania płatności bezgotówkowych w sklepach stacjonarnych i w internecie, a także do wypłaty gotówki z bankomatów.
• Na koniec marca 2024 r. w Polsce wydanych było 45,9 mln kart płatniczych, z czego większość (85,1%) to karty debetowe do konta bankowego.
• Do kart płatniczych zaliczamy także karty kredytowe, karty obciążeniowe i karty przedpłacone.
• Plastikową kartę płatniczą możesz używać bezpośrednio lub dodać ją do wirtualnego portfela, by dokonywać nią płatności mobilnych za pomocą telefonu lub zegarka.

Karta płatnicza – czym jest?

Zacznijmy od wyjaśnienia, co to jest karta płatnicza. Jest to instrument płatniczy, który służy do wydatkowania środków zgromadzonych (lub udostępnionych przez bank) na powiązanym z nią rachunku poprzez:

• dokonywanie płatności bezgotówkowych kartą w sklepach i punktach usługowych (także w sklepach online),
• wypłatę gotówki w bankomatach lub przy okazji zakupów w ramach usługi cashback.

Wiesz już, co to znaczy karta płatnicza. A jak ona wygląda? W standardowej wersji ma postać kawałka cienkiego plastiku w kształcie prostokąta. Jej wymiary określają normy Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO), a więc są zawsze takie same: wysokość 53,98 mm, szerokość 85,6 mm, a grubość 0,76 mm. Karta płatnicza może być także kartą wirtualną, czyli mieć wyłącznie formę elektroniczną.

Jakie dane znajdują się na karcie płatniczej?

Na standardowej karcie płatniczej znajdują się następujące dane:

• logo wydawcy karty – czyli np. banku,
• logo organizacji, która wyprodukowała kartę – np. Visa lub Mastercard,
• informacja o rodzaju karty – np. debetowa (debit) lub kredytowa (credit),
• numer karty – składa się on zawsze z 16 cyfr, podzielonych na cztery bloki 4-cyfrowe,
• kod CVV/CVC,
• data ważności karty – miesiąc i rok,
• imię i nazwisko posiadacza karty – chyba że jest to karta na okaziciela,
• miejsce na podpis posiadacza karty.

Plastikowe karty płatnicze wyposażone są także w pasek magnetyczny i/lub chip (mikroprocesor), które służą do zapisu danych. Większość z nich ma także funkcję zbliżeniową, umożliwiającą dokonywanie płatności w terminalach POS jedynie poprzez zbliżenie karty do urządzenia.

Rodzaje kart płatniczych

Jakie są karty płatnicze? Do najważniejszych rodzajów kart płatniczych należą:

• karta debetowa – wydawana jest zazwyczaj do konta osobistego lub konta firmowego i pozwala na wydatkowanie środków zgromadzonych na takim rachunku (lub opcjonalnie dodatkowych środków udostępnionych przez bank w ramach debetu);
• karta kredytowa – umożliwia dokonywanie płatności środkami pożyczonymi przez bank w ramach przyznanego limitu kredytowego, który ma charakter odnawialny; po wykorzystaniu środków z limitu powstaje zadłużenie, które należy spłacić w całości lub części, wpłacając tylko kwotę minimalną na dedykowany rachunek karty;
• karta obciążeniowa – działa podobnie jak karta kredytowa, tyle że po wykorzystaniu określonego limitu to bank pobiera co miesiąc z konta bankowego klienta środki na poczet spłaty całego zadłużenia wykorzystanego w poprzednim okresie rozliczeniowym;
• karta przedpłacona (pre-paid) – aby móc nią płacić, trzeba ją najpierw zasilić określoną kwotą np. przelewem ze swojego konta; ze względu na to, że nie jest powiązana z kontem osobistym lecz odrębnym rachunkiem, może być wydana także na okaziciela (karta płatnicza bez imienia i nazwiska) i jako karta płatnicza bez konta bankowego.

Czy karta debetowa to karta płatnicza? Jak najbardziej, ponieważ kartą debetową możesz dokonywać płatności w sklepach. Tak samo brzmi zatem odpowiedź na pytanie, czy karta kredytowa to karta płatnicza, gdyż podstawową funkcją karty kredytowej jest właśnie dokonywanie płatności bezgotówkowych za zakup towarów i usług.

A czy karta do bankomatu to karta płatnicza? I tak i nie. Istnieje bowiem karta bankomatowa, która służy wyłącznie do wykonywania operacji w bankomacie. W praktyce jednak większość obecnie wydawanych kart pełni funkcje karty bankomatowej i płatniczej.

Jeśli wciąż masz wątpliwości, czym różni się karta płatnicza a kredytowa lub karta płatnicza a debetowa, sprawdź poniższą tabelę, w której wymieniliśmy najważniejsze różnice między kartami płatniczymi.

Rodzaje kart płatniczych i różnice między nimi

Kto może korzystać z karty płatniczej?

Z karty płatniczej może korzystać niemal każdy. W zależności od jej rodzaju należy jednak niekiedy spełnić dodatkowe warunki:

• karta debetowa – wiek minimum 13 lat i posiadanie własnego rachunku bankowego lub pełnomocnictwa do takiego rachunku;
• karta kredytowa/ obciążeniowa – wiek minimum 18 lat i posiadanie zdolności kredytowej, a więc spełnienie podobnych warunków jak przy ubieganiu się o pożyczkę lub kredyt gotówkowy;
• karta przedpłacona – brak wymagań, ponieważ taką kartę można wyrobić nawet dla małego dziecka poniżej 13. roku życia.

Założenie karty płatniczej – krok po kroku

Założenie karty płatniczej jest bardzo proste i nie wymaga skomplikowanych formalności. Poniżej podpowiadamy, jak założyć kartę płatniczą krok po kroku.

• Wybierz rodzaj karty z oferty banku.
• Złóż wniosek o wydanie karty.

Najłatwiej to zrobić online np. w bankowości elektronicznej.

• Opcjonalnie spełnij dodatkowe warunki wydania karty.

Np. załóż konto osobiste, jeśli chcesz mieć kartę debetową.

• Zaczekaj na wydanie karty.

Bank powinien Ci ją przesłać na adres korespondencyjny w ciągu 1-2 tygodni.

Jeśli potrzebna Ci karta płatnicza od ręki, zawnioskuj o kartę wirtualną, którą bank może Ci udostępnić w bankowości internetowej i aplikacji mobilnej natychmiast po akceptacji wniosku.

Dowiedz się więcej: W jaki sposób bank dostarcza karty płatnicze?

Jak bezpiecznie korzystać z karty płatniczej?

Bezpieczne korzystanie z kart płatniczych wymaga przestrzegania kilku zasad:

• Nie trzymaj wraz z kartą płatniczą karteczki z kodem PIN.
• Przy korzystaniu z bankomatu zasłaniaj klawiaturę podczas wpisywania kodu PIN.
• Ustal limity dzienne transakcji kartą np. w bankowości elektronicznej.
• Nie ujawniaj osobom postronnym danych swojej karty – nie podawaj ich także w odpowiedzi na maile i SMS-y.
• Przy płatnościach w internecie stosuj dodatkowe uwierzytelnianie transakcji 3-D Secure np. w aplikacji mobilnej lub kodem SMS.
• W razie zgubienia karty natychmiast dokonaj jej zastrzeżenia w banku lub dzwoniąc na ogólny numer do zastrzegania kart (+48) 828 828 828.

W szczególności uważaj na płacenie kartą debetową w internecie, ponieważ wiążą się to z ryzykiem przechwycenia danych karty przez oszustów i wykorzystania ich do kradzieży pieniędzy z konta. Do takich płatności znacznie bezpieczniejsza jest np. anonimowa wirtualna karta płatnicza lub jednorazowa karta płatnicza typu pre-paid.

Aktualna oferta kart płatniczych

Gdzie warto założyć kartę płatniczą? Poniżej przedstawiamy przegląd ofert na karty płatnicze, jakie znajdziesz obecnie w popularnych bankach.

Karta płatnicza VISA czy karta płatnicza Mastercard – która lepsza?

Wiele banków umożliwia wybór pomiędzy kartami Visa a Mastercard. Która z nich jest lepsza? Według danych NBP na koniec marca 2024 r. 55,7% kart płatniczych w Polsce miało logo Visa, a 44,2% logo Mastercard. To może sugerować, że karty Visa są nieco popularniejsze. Tak naprawdę jednak oba rodzaje kart są powszechnie akceptowane na terenie Polski i za granicą oraz zapewniają te same funkcje.

Główną różnicą między kartami Visa a Mastercard jest sposób przewalutowania transakcji dokonywanych za granicą. Visa dokonuje bowiem ich przewalutowania bezpośrednio na złotówki, natomiast Mastercard najpierw przelicza płatność kartą na euro według własnego kursu, a dopiero potem na złotówki według kursu banku. Płacenie kartą Mastercard za granicą może więc okazać się droższe.

Korzyści z korzystania z kart płatniczych

Korzystanie z kart płatniczych jest wygodne, ponieważ można nimi płacić już niemal wszędzie bez posiadania gotówki przy sobie. Karta płatnicza może jednak zapewniać dodatkowe korzyści np.:

• chargeback – jest to usługa polegająca na możliwości ubiegania się o zwrot płatności kartą za zakupy, jeśli towar nie został dostarczony lub był niezgodny z umową;
• programy lojalnościowe Visa Benefit i Mastercard Bezcenne Chwile – pozwalają one na zbieranie punktów za płatności bezgotówkowe kartą i ich wymianę na rabaty w sklepach i punktach usługowych np. w kinach;
• programy rabatowe oferowane przez bank – zapewniają one zniżki na zakupy u partnerów programu przy płatnościach kartą np. program Okazje z Żubrem w Pekao, czy też CitiSpecials w banku Citi Handlowy;
• zwroty za zakupy w ramach programów cashback/ payback – zapewniają one zwrot części płatności za zakupy kartą np. program Cashback Millennium, czy też program mOkazje w mBanku.

Dowiedz się więcej: Moneyback, cashback i chargeback – czym są i czym się różnią?

Karty płatnicze a nowoczesne technologie płatnicze

Wraz z rozwojem technologii zmieniają się także karty płatnicze. Obecnie już niemal wszystkie mają funkcję zbliżeniową, a także możliwość podpięcia ich do wirtualnego portfela typu Google Pay i Apple Pay. Dzięki takim aplikacjom karta płatnicza zyskuje nowe funkcje, ponieważ możesz nią m.in. płacić zbliżeniowo telefonem bez posiadania fizycznej karty przy sobie. Karta płatnicza w telefonie pozwala także na wypłatę gotówki z bankomatu, o ile urządzenie ma funkcję zbliżeniową. Co ważne jednak, aby korzystać z takich płatności mobilnych kartą, telefon musi mieć funkcję NFC.

Najnowszym rozwiązaniem są też karty wirtualne, a więc mające wyłącznie formę elektroniczną. Doskonale sprawdzają się one do płatności w internecie, ale można je również używać do płatności mobilnych, analogicznie jak zwykłych kart po podpięciu do cyfrowego portfela.