Co to są odsetki od lokaty? Jak obliczyć ich wysokość?

Czym są odsetki? Co to oznacza dla banku i dla jego klientów? Odsetki z jednej strony są kosztem dla kredytobiorców zaciągających np. kredyty hipoteczne czy kredyty gotówkowe, a z drugiej – zyskiem dla osób powierzających swoje pieniądze bankom w ramach umów o otwarcie lokaty terminowej.

Z odsetkami będziesz mieć do czynienia przy okazji deponowania kwoty środków finansowych na lokacie w banku, ale wówczas to nie ty będziesz je wpłacał do instytucji, ale bank wypłaci je Tobie jako wynagrodzenie za pożyczenie mu Twoich pieniędzy. Sprawdź, czym w istocie są odsetki, o których mówimy, i jakie są ich rodzaje.

Czym są odsetki na lokacie?

Żebyś lepiej zrozumiał, czym są odsetki na lokacie i jak się je wylicza, trzeba najpierw ustalić, co rozumiemy pod pojęciem depozytu w banku. Odsetki naliczane są od niego z tytułu pożyczania pieniędzy instytucji bankowej, która dzięki nim może prowadzić akcję kredytową.

Z perspektywy banku lokata jest formą pożyczki udzielonej przez klienta na z góry określony czas w zamian za odsetki naliczane najczęściej na koniec okresu trwania lokaty według ustalonej stopy oprocentowania. Z Twojej perspektywy odsetki to źródło dochodu, ale dla banku będą one kosztem za dysponowanie Twoimi pieniędzmi w dowolny sposób.

Kiedy decydujesz się na lokatę bankową, chcesz uzyskać możliwie jak najwyższe odsetki, które są traktowane jako Twój zysk. Depozyt jest formą deponowania środków finansowych na procent oferowany przez bank. To umowa zawierana przez Ciebie z tą instytucją – na jej podstawie powierzysz mu określoną kwotę pieniędzy na umówiony czas. Po jego upływie instytucja zwróci Ci wszystkie Twoje pieniądze, na dodatek powiększone o wysokość odsetek.

Cechą charakterystyczną depozytu, nazywanej również lokatą terminową lub tradycyjną, jest to, że jest ona jedną z najbezpieczniejszych form lokowania środków pieniężnych przez konsumentów. Wszystko dlatego, że wypłatę pieniędzy gwarantuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny do wysokości równowartości 100 000 euro. Lokata służy jednak bardziej ochronie Twojego kapitału przed utratą wartości niż osiąganiu ponadprzeciętnych zysków.

Aktualnie, w obliczu wielokrotnie już podnoszonych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego, kredyty przestają się opłacać klientom, ponieważ ich koszty systematycznie się powiększają. W tym samym czasie rośnie jednak oferowane przez banki oprocentowanie lokat.

Od czego zależy wysokość odsetek? Jak bank je ustala?

Z pewnością zastanawiasz się, co wpływa na wysokość Twoich odsetek. Lokata bankowa może być założona na różny okres, z różną stopą oprocentowania, a instytucja może stosować odmienne sposoby szacowania odsetek od depozytów. To wszystko ma bezpośredni wpływ na to, jak wysokie będą odsetki. Czy lokata może mieć wysokie odsetki w skali roku? Co to znaczy?

Wypróbuj kalkulator lokatowy do sprawdzenia możliwego zysku z lokaty! 

Na wysokość zysku z lokaty wpływa oczywiście oprocentowanie nominalne, ale nie jest to jedyna kwestia, jaką bank bierze pod uwagę. Wśród innych czynników należy wymienić:

• Oprocentowanie lokaty – istnieje ścisły związek pomiędzy odsetkami a oprocentowaniem. Zwykle jest ono podawane w skali roku w ofertach bankowych, a jeśli jest ono wyrażone na przykład w stosunku miesięcznym, to bank powinien to wyraźnie oznaczyć w swojej ofercie. Oprocentowanie lokaty ma zwykle charakter stały w całym okresie spłaty, choć przed podpisaniem umowy depozytowej z bankiem lepiej sprawdzić, czy w danym przypadku nie masz do czynienia z oprocentowaniem zmiennym, charakterystycznym dla lokat krótkoterminowych.
• Kwota kapitału składanego na depozycie terminowym – im więcej pieniędzy powierzysz w ramach lokaty bankowi, tym większa będzie kwota bazowa, od której będą wyliczane Twoje odsetki.
• Czas trwania depozytu – okres trwania lokaty bywa określany jako krótkoterminowy lub długoterminowy – im dłużej trwa depozyt, tym większe odsetki będą od niego naliczane.
• Tryb kapitalizacji odsetek – bardzo często jest tak, że odsetki od lokaty naliczane są tylko w trybie jednorazowym, czyli na koniec okresu jej trwania, co z Twojej perspektywy jest najmniej korzystnym rozwiązaniem. Przyjąć możesz, że im częściej bank dokonuje kapitalizacji odsetek, rozumianej jako doliczenie do kwoty Twojego kapitału kwoty wypracowanych odsetek, tym lepiej, ponieważ za każdym razem będą one obliczane od wyższej kwoty stanowiącej w danym momencie bazę lokaty. Zawsze jest lepiej, jeśli następuje okresowe naliczanie odsetek od środków złożonych na lokacie, ponieważ w ogólnym rozrachunku będą one wyższe od odsetek naliczanych jednorazowo przy zastosowaniu tej samej stopy oprocentowania lokaty.

Ustalając wysokość odsetek od lokaty czy odsetek od kredytu, banki biorą pod uwagę bazową wartość lokaty lub wartość kapitału udzielonego klientowi. Kwota ta nie będzie się zmieniała, jeśli nie korzystasz z oferty lokaty z odsetkami składanymi, w przypadku której kapitalizacja odsetek jest przeprowadzana częściej niż tylko raz w całym okresie trwania depozytu. Bank na koniec trwania lokaty wyliczy odsetki na podstawie stosowanej stawki oprocentowania, określonej w zawartej z Tobą umowie.

Jeśli na przykład założyłeś lokatę na 3 000 zł, a bank zaoferował Ci oprocentowanie w skali roku na poziomie 4 proc., to wówczas Twoje odsetki będą naliczane od kwoty 3 000 zł. Bank weźmie przy tym pod uwagę czas trwania depozytu.

Jeśli rok, to pełne 4 proc. kwoty 3 000 zł będzie stanowić Twoje odsetki, od których instytucja odprowadzi następnie podatek od zysków kapitałowych do fiskusa w wysokości 19 proc. W przypadku, gdy okres depozytu był krótszy niż rok, odsetki zostaną wyliczone w proporcji do 12 miesięcy i do zaoferowanej stawki oprocentowania lokaty.

Metody obliczania odsetek od lokat. Jak liczy je bank?

Wiesz już, od czego zależy wysokość odsetek, co więcej, możesz ją poznać, zanim bank naliczy je od lokaty. Są to jednak jeszcze odsetki niezapadłe. Co to oznacza? Odsetki zapadłe w przypadku depozytu to odsetki od tego instrumentu po upływie umowy. Przed jej upływem będą pozostawały odsetkami niezapadłymi.

Dowiedz się teraz, jak obliczane są odsetki od lokaty. Banki najczęściej posiłkują się trzema metodami ich obliczania:

• odsetki proste,
• odsetki składane,
• dyskonto.

Jak odbywa się obliczanie odsetek od lokaty w każdym z podanych przypadków?

Jak obliczane są odsetki proste?

Odsetki proste obliczane są przez bank od podstawy deponowania środków, czyli od wysokości kapitału złożonego na lokacie, po upływie okresu, na jaki została założona. Takie odsetki otrzymasz po zakończeniu depozytu terminowego wraz z kwotą depozytu – najczęściej wypłata dokonywana jest na wskazane przez Ciebie konto bankowe.

Będą to odsetki netto, ponieważ dana instytucja we własnym zakresie oblicza i pobiera podatek dochodowy należny fiskusowi od wypracowanych odsetek. Wzór na odsetki proste wygląda następująco:

Odsetki = kwota depozytu w złotówkach × czas trwania lokaty × oprocentowanie w skali roku / 365 dni.

Jak widać, obliczanie odsetek od lokaty przy kapitalizacji odbywającej się na zakończenie okresu trwania lokaty nie jest trudnym zadaniem.

Czym są odsetki składane i jak się je liczy?

Odsetki składane mają nieco inny charakter. Nazywane są one również odsetkami złożonymi. Czym różnią się odsetki proste od złożonych-składanych? Po okresie oprocentowania bank oblicza odsetki i dolicza je do Twojego kapitału na lokacie. Następuje kapitalizacja odsetek, a od powiększonej sumy kapitału oblicza się odsetki za następny okres oprocentowania.

W metodzie określanej jako odsetki składane wysokość odsetek od lokaty sukcesywnie wzrasta, ponieważ są one obliczane od coraz większej podstawy oprocentowania.

Dyskonto – co to jest?

Pozostaje jeszcze trzecia metoda na obliczanie odsetek od lokat. To dyskonto, rozumiane jako potrącenie odsetek z góry za cały okres obliczeniowy. Do obliczania odsetek od lokat terminowych banki najczęściej posługują się metodą polegającą na oszacowaniu odsetek prostych.

Prosty kalkulator odsetek z lokaty pozwoli Ci sprawnie oszacować ich wysokość w okresie zdeponowania w instytucji bankowej określonej kwoty pieniędzy. Tak naprawdę jednak takie obliczenia możesz bez trudu wykonać samodzielnie, bez tego typu narzędzi.

Więcej o różnych lokatach przeczytasz tu: Jakie są rodzaje lokat i co warto o nich wiedzieć?

Jak samodzielnie obliczyć odsetki od lokaty? Wzór

Z pozoru wydawać by się mogło, że obliczenie odsetek od lokaty jest zadaniem trudnym, wymagającym wiedzy finansowej oraz zdolności matematycznych. Tymczasem zrobisz to łatwo nawet na zwykłej kartce papieru. Wystarczy, że dowiesz się, jak obliczać odsetki proste. Wzór nie jest skomplikowany i znajdziesz go poniżej.

Dla przykładu, jeśli oprocentowanie lokaty wynosi 3,4 proc. w skali roku, a lokata zakładana jest na 3 miesiące, na kwotę 10 000 zł, to odsetki wyniosą:

Odsetki = 10 000 zł × 92 dni (3 miesiące) × 3,4 proc./365 = 85,70 zł

Od kwoty odsetek na poziomie 85,70 zł trzeba jeszcze odjąć należny fiskusowi podatek Belki w wysokości 19 proc., co oznacza, że odsetki netto (zysk netto) wyniosą: 69,42 zł.

Odsetki przy lokacie a podatek od zysku. Czy zysk z lokaty jest opodatkowany?

Musisz wiedzieć, że Twój zysk wynikający z wypłaconych odsetek z lokaty zostanie pomniejszony o podatek należny fiskusowi. Jak wspomnieliśmy, nazywamy go podatkiem Belki i wynosi 19 proc. kwoty naliczonych odsetek. Nie można uniknąć tej daniny, nie musisz jednak zajmować się jej szacowaniem.

Takimi zadaniami zajmuje się sam bank, Ty otrzymujesz wypłatę na wskazane konto bankowe – jest to kwota Twojej lokaty powiększona o odsetki netto, po obliczeniu i odprowadzeniu do urzędu skarbowego podatku.

Czy zerwanie lokaty przed czasem powoduje utratę odsetek?

Co oznacza zerwanie lokaty? Wiąże się to z wcześniejszym wycofaniem pieniędzy z banku, co prowadzi do utraty całości lub części należnych odsetek.

Tradycyjne lokaty terminowe mają to do siebie, że decydujesz się na zamrożenie na pewien czas swoich środków finansowych. Musisz mieć świadomość, że jeśli zdarzy się coś nieprzewidzianego i będziesz chciał wycofać pieniądze z depozytu przed terminem jego zapadalności, najprawdopodobniej utracisz swoje odsetki – w całości lub w części, w zależności od tego, jaką politykę prowadzi w tym zakresie dany bank.

Czy w przypadku zlikwidowania lokaty przed czasem można stracić całość lub część odsetek? W umowie o lokatę terminową powinieneś mieć oznaczone, jakie rozwiązania bank stosuje przy wcześniejszej wypłacie środków z depozytu i czy jest kara za zerwanie lokaty. Najczęściej niestety tak będzie.

W ramach ofert promocyjnych, czasowych i w celu przyciągnięcia do siebie klientów banki mogą zaoferować Ci czasami takie lokaty, przy których nawet wcześniejsze zerwanie umowy nie spowoduje utraty odsetek wypracowanych do tego momentu na depozycie terminowym. Za taką korzystną opcję trzeba jednak zapłacić, a raczej zgodzić się na niższe oprocentowanie depozytu.

Warto też wiedzieć: Co się stanie z lokatą po okresie, na który została założona?