Czy można zmienić raty stałe na malejące lub malejące na stałe w trakcie spłacania kredytu?

Zaciągając kredyt hipoteczny, należy wybrać sposób spłaty zobowiązania, a do wyboru są raty równe lub malejące. Te pierwsze mają mniej więcej taką samą wysokość w całym okresie kredytowania, natomiast te drugie na początku są dość wysokie, ale potem systematycznie maleją z miesiąca na miesiąc.

W przypadku problemów ze spłatą zobowiązania warto rozważyć zmianę kredytu z rat równych na malejące lub z malejących na równe. Które rozwiązanie jednak będzie lepsze? I jak ma się do tego sposób oprocentowania kredytu, które może być stałe lub zmienne? Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć w niniejszym tekście, a także podpowiemy, jak w praktyce zmienić rodzaj rat kredytowych.

Czy można zmienić raty równe na malejące?

Zanim wyjaśnimy, czy możliwa jest zmiana kredytu z rat równych na malejące, warto wytłumaczyć, co taka konwersja struktury rat zmieni w sposobie spłaty zobowiązania.

Raty równe (zwane także annuitetowymi) charakteryzują się tym, że w całym okresie spłaty ich ogólna wysokość jest mniej więcej taka sama każdego miesiąca. Inna jest natomiast ich struktura. Wraz z upływem czasu część kapitałowa w racie bowiem rośnie, a część odsetkowa maleje. Mówiąc prościej, przy ratach stałych na początku spłacamy głównie odsetki, a dopiero później kapitał.

Raty malejące są zupełnie inne, ponieważ ich wysokość nie jest stała, lecz systematycznie spada. Na początku są one dość wysokie, natomiast pod koniec trwania umowy ich kwota może być nawet o połowę mniejsza. Co jednak istotne, ich część kapitałowa jest niezmienna w ciągu całego okresu spłaty. Zmienia się jedynie wartość odsetek, a dokładnie zmniejsza się z każdym kolejnym miesiącem.

Zaletą raty malejącej jest to, że pozwalają na szybszą spłatę kapitału niż raty równe. Automatycznie więc szybciej maleje też wysokość odsetek niż przy ratach annuitetowych. Z tego powodu ich suma jest mniejsza niż przy kredycie z ratami stałymi, dlatego kredyt z ratami malejącymi jest zwykle sporo tańszy.

Zmiana rat kredytu z równych na malejące opłaca się głównie osobom, które chcą szybciej spłacić zobowiązanie i obniżyć całkowity koszt kredytu. Ale czy można zmienić raty stałe na malejące? Jak najbardziej. W zasadzie wszystkie banki dopuszczają taką możliwość. Zmiana rat kredytu z równych na malejące będzie jednak wymagała dopełnienia pewnych formalności, co dokładnie wyjaśnimy niżej.

To również interesujące: W jaki sposób mogę spłacać raty kredytu?

Czy można zmienić raty malejące na raty stałe?

Już przy zawieraniu umowy na kredyt hipoteczny warto dobrze zastanowić się, czy wybrać raty stałe, czy malejące. Na te drugie decydują się przeważnie osoby mające wysoką zdolność kredytową, czyli np. duże dochody, które mogą sobie pozwolić na płacenie wysokich rat w początkowym okresie kredytowania.

Jednak tak wysoka kwota miesięcznych obciążeń może okazać się problemem. Wady rat malejących to bowiem właśnie ich duża wysokość na początku, ale też wrażliwość na zmiany stóp procentowych i stawki WIBOR(R). Ewentualne wzrosty stopy referencyjnej powodują znaczne zwiększenie rat, które mogą stać się bardzo trudne do regulowania w ramach posiadanego budżetu.

Niektóre osoby właśnie w takiej sytuacji rozważają zmianę rat kredytu z malejących na równe. Czy warto się na to zdecydować?

Na pewno stałe raty kredytu dają większe poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Co prawda, na ich wartość również może wpływać zmiana stóp procentowych NBP, jednak nie powinno być to aż tak odczuwalne jak w przypadku rat malejących. Z drugiej strony należy pamiętać, że kredyt z ratami stałymi będzie znacznie droższy.

Czy można zmienić raty malejące na stale? Można to zrobić i będzie wymagało to dokładnie tych samych formalności, co zmiana rat stałych na malejące.

Jakie ryzyko ponosimy, zmieniając sposób spłacania kredytu?

Należy mieć świadomość, że zmiana rat równych na malejące lub na odwrót nie zawsze będzie korzystna. Każda taka zmiana wiąże się też z określonym ryzykiem.

Ogólnie uważa się, że raty malejące są bardziej ryzykowne niż raty stałe kredytu, ponieważ ich wysokość jest zmienna i jak już pisaliśmy wyżej, są one bardziej wrażliwe na zmiany stóp referencyjnych i stawki WIBOR(R). Może się więc okazać, że w którymś momencie miesięczne obciążenia urosną do sumy, którą będzie bardzo trudno regulować.

Jeśli zatem nie mamy zbyt wysokich dochodów, lepiej pozostać przy ratach stałych, których wysokość dopasowana była przy zawieraniu umowy do określonych możliwości finansowych.

Należy również ostrożnie podchodzić do zaciągania kredytu z ratami malejącymi w czasie, gdy Rada Polityki Pieniężnej systematycznie podnosi stopy procentowe, jak ma to miejsce od 2021 roku z powodu wysokiej inflacji i słabnącej złotówki w wyniku wojny na Ukrainie. Zdecydowanie lepiej się wybierać raty malejące w okresie niskich stóp rynkowych.

Z kolei zmiana rat malejących na stałe rodzi ryzyko, że zapłacimy bardzo wysoki koszt kredytu. To również nie jest korzystne przy rosnących stopach procentowych, ponieważ może okazać się, że przed wiele lat będziemy spłacać głównie nieustannie wzrastające odsetki, natomiast nasze zadłużenie z tytułu pożyczonego kapitału niewiele się zmniejszy.

Zmiana rat malejących na stałe może być zatem opłacalna głównie w przypadku osób o niskich lub niepewnych dochodach, które chcą się ustrzec przed wzrostem stóp referencyjnych i miesięcznych obciążeń. Z kolei osobom o ustabilizowanej sytuacji finansowej, których stać na spłatę wyższych rat, bardziej opłaca się spłacać raty malejące.

Mając dylemat, co wybrać: kredyt z ratą stałą czy malejącą, warto więc dokładnie przeanalizować swoje możliwości finansowe – zarówno te aktualne, jak i przyszłe. Najlepiej porównać harmonogram spłat dla swojego zobowiązania w obu wariantach. Umożliwia to choćby kalkulator kredytowy dla kredytu hipotecznego, który prezentuje symulacje zarówno dla rat stałych, jak i malejących.

Zmiana sposobu spłacania kredytu. Jak przejść z rat równych na malejące lub odwrotnie?

Rodzaj rat określany jest przy podpisywaniu umowy na kredyt hipoteczny, dlatego najlepiej już wtedy dobrze przemyśleć kwestię rat równych bądź malejące. Jednak jeśli po pewnym czasie dojdziesz do wniosku, że chcesz je zmienić, możesz tego dokonać niemal w każdym momencie spłaty zobowiązania.

Tylko niektóre banki określają pewne ograniczenia dla takich zmian warunków umowy, np. ustalając, że o konwersję rat można się ubiegać, jeśli do końca umowy pozostał dłuższy okres niż 5-6 lat. Zazwyczaj także nie można tego zrobić podczas zawieszenia rat kredytu, a więc np. tzw. wakacji kredytowych.

Jak zmienić raty kredytu w praktyce? Bez względu na to, czy chcesz przejść na raty malejące, czy stałe, czekają Cię podobne formalności.

W tym celu musisz przede wszystkim złożyć stosowny wniosek o zmianę warunków umowy. Jeśli będzie on rozpatrzony pozytywnie, bank przedstawi Ci nowy harmonogram spłat oraz aneks do umowy, który będziesz musiał podpisać. Musisz mieć świadomość, że za sporządzenie takiego aneksu i zmianę warunków umowy niektóre banki pobierają dodatkowe opłaty i zwykle wynoszą one od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.

Warto wiedzieć: Czym jest karencja spłaty kredytu?

Zmiana rat stałych na malejące

Każdy bank stosuje nieco inne formalności na wypadek zmiany warunków umowy kredytowej, dlatego warto najpierw skontaktować się z daną instytucją i zapytać, jak zmienić raty w kredycie. Być może konieczny będzie pisemny wniosek złożony w oddziale, a być może wystarczy zgłosić chęć konwersji rat bezpośrednio w bankowości elektronicznej.

Zmiana rat równych na malejące przeważnie wymaga ponownej analizy zdolności kredytowej klienta, szczególnie jeśli od podpisania umowy minął co najmniej rok. Spodziewaj się zatem, że bank przed dokonaniem przekształcenia rat z równych na malejące, najpierw zbada Twoją kondycję finansową pod kątem tego, czy będzie Cię stać na regulowanie większych zobowiązań miesięcznych.

Możliwe też, że będziesz musiał dostarczyć do banku aktualne zaświadczenie o zarobkach i że zostaniesz ponownie sprawdzony w BIK.

Zmiana rat malejących na równe

Zmiana rat malejących na równe odbywa się analogicznie jak zmiana rat annuitetowych na malejące. I w tym przypadku należy zawnioskować w banku o zmianę warunków umowy. Warto tutaj mieć świadomość, że rozpatrzenie takiego wniosku może trwać nawet kilka tygodni, ponieważ ten czas jest potrzebny bankowi do przeanalizowania sytuacji finansowej klienta, a także przygotowania dokumentów, czyli nowego harmonogramu spłat i aneksu do umowy kredytowej.

Zmiana rat malejących na stałe zwykle jest łatwiejsza niż zmiana odwrotna. Należy jednak mieć świadomość, że taka konwersja powiększa całkowitą kwotę zobowiązania ze względu na większe odsetki, dlatego bank w tym przypadku może chcieć również zweryfikować zabezpieczenie kredytu.

Wcześniejsza spłata kredytu. Bardziej sprzyjają jej raty stałe czy malejące?

System spłacania kapitału i odsetek będzie miał znaczenie, jeśli planujesz wcześniejszą spłatę kredytu. Jak się bowiem okazuje, w zależności od tego, czy mamy raty równe, czy malejące, wcześniejsza spłata zobowiązania będzie bardziej lub mniej opłacalna.

Korzystniejszym rozwiązaniem jest przedterminowa spłata kredytu przy ratach malejących, ponieważ można tutaj liczyć na sporą oszczędność na odsetkach. Dotyczy to zarówno całkowitej spłaty zobowiązania przed terminem, jak i nadpłacenia kredytu w trakcie trwania umowy.

A czy warto spłacić kredyt wcześniej przy ratach stałych? Też może być to korzystne rozwiązanie, ale warto tutaj wiedzieć, kiedy spłacać wcześniej kredyt. W szczególności ma to sens na początku trwania umowy kredytowej, gdy jeszcze są naliczane dość wysokie odsetki. Przedterminowa spłata zobowiązania pod koniec okresu kredytowania nie przyniesie już większych oszczędności, ponieważ wtedy raty składają się już głównie z części kapitałowej.